خرید طلا در روز ۱۳ صفر خوش شانسی آورد؟

صد کادو: از حدود دو هفته قبل تبلیغات پیرامون باور جعلی خوش یمن بودن خرید طلا در روز ۱۳ صفر در فضای مجازی داغ شد؛ موضوعی که رفته رفته پایش به مکالمات روزمره افراد هم باز شد. اما آیا واقعا خرید طلا در روز ۱۳ صفر خوش شانسی آورد؟
به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، از گذشته های دور تا حالا همیشه بر سر عدد ۱۳ بحث بوده است و عده ای آنرا بدشگون می دانستند. باورهای عامه به نحس بودن «سیزده»، حتی در مقاطعی چنان رواج یافت که برخی هنگام شمارش اعداد از ذکر عدد ۱۳ خودداری می کردند یا برای بیان این عدد از ترکیب «دوازده بعلاوه یک» استفاده می کردند. هرچند ذکر این نکته مهمست که باور به نحس بودن عدد ۱۳ تنها در بین ایرانیان رواج نداشته و در بین سایر اقوام هم دیده می شده است.
بدین سبب با ذکر همین نکته مشخص است که اساسا عدد ۱۳ خوش یمن به حساب نمی آمده و خوش یمن بودن خرید طلا در سیزدهمین روز ماه صفر که برخی آنرا ماهی سنگین می دانند نیز نه فقط پشتوانه مذهبی در آیات و روایات ندارد بلکه حتی در باورهای عامه نیز موضوعی پذیرفته شده به حساب نمی آمده و تازه است.
البته این باور ساختگی تنها معطوف به خرید طلا نماند. در ایام منتهی به ۱۳ صفر برخی اینفلوئنسرهای اینستاگرامی مردم را برای برطرف شدن حاجاتشان تشویق به خریدهای دیگر هم می کردند. آنها مدعی بودند که اگر می خواهید تا سال دیگر خانه بخرید باید در روز ۱۳ صفر جاکلیدی بخرید، اگر می خواهید تا سال بعد صاحب فرزند شوید باید لباس بچه بخرید و…. خرافاتی که نه مبنای دینی دارند و نه حتی سابقه طولانی مدتی پشت آنها وجود دارد و نهایتاً مربوط به یک یا دو سال اخیر هستند.
با این وجود صف های طولانی مقابل طلافروشی های سطح شهر و شلوغی بازارهای طلا نشان می داد افراد بیشتر خوش یمن بودن خرید طلا در ۱۳ صفر را باور کرده اند و به قدر وسع خود مبادرت به خرید طلا کرده اند. کاری که به نظر ضرر اقتصادی ندارد و حتی اگر روایات درست هم نباشد، آنها ضرر نمی کنند. اما آیا می توان مطمئن بود که گستره چنین باورهای خرافی در سایر موارد هم مانند خرید طلا بی ضرر باشد؟
در همین زمینه علی صفی پور ـ پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران ـ در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده است باور ساختگی خوش یمن بودن خرید در روز ۱۳ صفر را بررسی نموده است.

باور به خوش یمن بودن روزها مبنای علمی ندارد
وی در این یادداشت آورده است: «در خبری از زبان نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر آمد که «صف طولانی مردم برای خرید طلا در ۱۳ صفر/ در سالهای قبل چنین چیزی را ندیده بودیم/ ما هم تعجب کردیم». گویا در فضای مجازی چنین شایعه شده بود که خرید طلا در ۱۳ صفر خوش یمن است. این که آیا روزی خوش یمن باشد یا نباشد، بازمی گردد به باور کهن اخترشناسی و احکام نجوم در قالب بحث «اختیارات» که مبنای دانشی نداشته و بالاتر از هر چیز بر پایه باورهای اسطوره ای و در قالب نگرش اسطوره ای گذشتگان به آسمان بنا شده است. هرچند، هنوز هستند کسانی که این باورهای کهن را برمبنای دانش می دانند، دانشی کهن که هنوز دانش امروزینِ بشر توان تایید آنرا ندارد.»
صفی پور در بخش دیگری از این یادداشت آورده است: «اما جالب این است که برپایه همان باورهای کهن احکام نجوم و اختیارات، روز سیزدهم ماه، روزی بدشگون است؛ خصوصاً آنکه اگر سیزده صفر باشد. صادق هدایت نیز از این بدشگونی روز سیزده و خصوصاً ماه صفر در باور عامه مردم یاد کرده است.»
به اعتقاد این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران، روز سیزدهم در متون دینی نیز روزی بدشگون به شمار آمده است و در ادامه یادداشت خود به ذکر مثالی دراین زمینه پرداخته و آورده است: «برای نمونه علامه مجلسی در بحارالانوار و ملامحسن فیض کاشانی نیز در رسائل خود از بدشگونی روز سیزدهم یاد کرده اند و آنرا بسیار سنگین و پیوسته بدشگون (نحس مستمر) خوانده اند. زین العابدین شیروانی نیز در بستان السیاحه (نگارش ۱۲۴۸هجری مهی) آورده است: سیزده از قدیم باشد بد / هیچ کاری در او نمیزیبد. همو درباره ی روز سیزدهم گوید: «روز سیزدهم جمیع شهور موافق نجوم نیز مزمومست.»
صفی پور همین طور تاکید کرده است: «قهرمان میرزا سالور معروف به عین السلطنه هم که به اختیارات و احکام نجوم باور داشت، در خاطرات خود از بدشگونی سیزده صفر گفته است. اما بر پایه همان باورهای مردمی، هیچ سفارش نشده است که در این روز بدشگون کسی طلا بخرد چون خوش یمن است، بلکه سفارش شده است در روز سیزدهم: «نیک است در این روز دُعا کردن و حاجت خواستن». این مسئله گویای قدرت رسانه است که چگونه یک روز بدشگون به روزی خوش یمن و شگون، بدل می شود. البته آشکار است که در پس پرده این کار، کسانی هستند که از آن سود می برند.»

منبع: صد کادو