به گزارش صد کادو نگاه سنتی به فروش و عرضه کتاب به مخاطبان، مشکلاتی را همچون عدم دسترسی عمومی بوجود آورده بود که دوران کرونا آنرا تشدید کرد، نمایشگاه مجازی کتاب راهی برای دوستی میان تکنولوژی و فرهنگ شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، یکی از مهم ترین خصوصیت های دنیای دیجیتال کوتاه کردن راه ها و ساده کردن دسترسی به جهان است اما فرهنگ سنتی، هنوز در بخش هایی از دنیا نتوانسته پا به پای این سرعت پیش برود. با این وجود برخی مصادیق فرهنگی، با این نوآوری ها همراه شده اند که نمونه مهم آن امروز در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران به چشم می خورد.
دستاوردی که از دوران کرونا برای اهالی کتاب در سرتاسر دنیا باقی مانده است و می تواند یکی از خلاقانه ترین راه ها برای توسعه دسترسی مردم به مهم ترین بخش فرهنگ باشد.
اسماعیل سلطانی، مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بین الملل، در گفتگو با خبرنگار ایرنا، ضمن اشاره به ضرورت توجه به بسترهای نوین ارتباطی و استفاده از آن در حوزه فرهنگ، اظهار داشت: این الزامی ناخواسته است. متاسفانه در حوزه فرهنگ آن گونه که باید و شاید به روز رسانی صورت نگرفته است. این اجبار فرصت خوبی است که به واسطه محروم بودن از حضور مردم در نمایشگاه کتاب، ظرفیت فضای مجازی در حوزه فرهنگ و کتاب مورد استفاده قرار گرفته و خویش را تقویت کند.
او ضمن اشاره به اینکه سال ها است که صحبت از مباحث آموزش الکترونیک در محیط های آموزشی شنیده می شود اما هیچ وقت این مساله عملی نشده است، خاطرنشان کرد: اگر بحران کرونا پیش نیامده بود معلوم نبود چند سال دیگر طول می کشید که حوزه آموزش کشور به فکر بسترسازی در فضای مجازی بیفتد. این اجبار فرصت های تازه ای مانند استقبال مخاطب را ایجاد کرد و ما را متوجه ظرفیت هایی کرد که سال ها از آن غافل بودیم و برای آن برنامه خاصی نداشتیم. این فرصت، فرصت بسیار مطلوبی است. در کنار مشکلات و سختی هایی که ویروس کرونا به وجود آورد، نکات مثبتی هم به واسطه این ویروس منحوس رقم خورد که یکی از آنها به حرکت افتادن و فعال شدن برخی مدیریت ها بود. در بعضی بخش ها مانند بخش آموزش سال ها این نیاز احساس می شد که بستر آموزش با تکنولوژی همراه شود، این مهم در طول بیست سال اتفاق نیفتاد و کرونا بهانه و الزامی برای تحقق آن شد.
فرهنگ از تکنولوژی جدا نیست
وی اضافه کرد: فعال نگاه داشتن جریان کتابخوانی و فرهنگ مطالعه جزو بایسته ها است. فرهنگ از تکنولوژی جدا نیست چون تکنولوژی می تواند عامل تحول در فرهنگ باشد. رابطه دو سویه فرهنگ و تکنولوژی در چارچوب نمایشگاه مجازی کتاب فرصتی را برای صنعت نشر در رساندن کتاب به سراسر کشور فراهم آورد.
مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بین الملل ضمن اشاره به مشکلات نمایشگاه فیزیکی کتاب قبل از کرونا بیان نمود: پیش از مساله کرونا وقتی که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار می شد دستگاههای مختلف زیادی همچون سیستم حمل و نقل درگیر می شدند. حتی مردمی که با کتاب رابطه نداشتند هم درگیر مشکلات ترافیکی نمایشگاه کتاب بودند. از دیگر مشکلات نمایشگاه حضوری کتاب هزینه های زیاد آن بود. گاهی برخی دانشجویان از شهرهای کوچک یا از یک دانشگاه دور افتاده از مرکز مجبور می شدند برای تهیه کتاب مسیرهای طولانی را با هزینه های زیاد طی کرده و خویش را به نمایشگاه کتاب برسانند. همین مشکلات سبب می شد سبد نشر خانواده ها کاهش پیدا کند. سبد نشر خانواده بودجه ثابتی داشت که متاسفانه در این سالهای اخیر با عنایت به مشکلات اقتصادی پیش آمده هر بار کوچک و کوچک تر شده است.
سلطانی ضمن اشاره به تحولات مثبتی که خانه کتاب ایجاد کرده، اظهار نمود: با حمایت مسئولانی که با مشکلات صنعت نشر در بخش های مختلف فروش، تولید محتوا و مخاطب شناسی آشنا هستند، تحول خوبی در این عرصه به وجود خواهد آمد. بیشتر شدن سهم نشر در سبد خانوار الزاماتی دارد و باید در این حوزه اقدامات لازم صورت بگیرد. یکی از کارهایی که میتوان در این راستا انجام داد افزایش اعتبار و مدت نمایشگاه مجازی کتاب است.
وی اظهار داشت: خانه کتاب و ادبیات ایران باید فضایی را ایجاد نماید که ناشران نوپا دیده شوند. ناشری که چهار پنج سال است وارد این فضا شده نیاز به حمایت و دیده شدن دارد. یکی از کارهایی که در این حوزه می شود انجام داد این است که اعتبار حداقلی برای آنها اختصاص داده شود. اینکار در ناشران نوپا این احساس را بوجود می آورد که حضور و فعالیت شان برای مسؤلان حوزه فرهنگ مهم می باشد. در بخش دیگر مشکلات ناشران مذهبی هم کمی بیشتر است. از این جهت حوزه نشر مذهبی هم باید مورد توجه مسؤلان قرار گرفته و فکری برای آن شود.
نشری که به نمایشگاه سالانه کتاب وابسته باشد، ضعف دارد
یکی دیگر از دستاوردهای نمایشگاه مجازی کتاب تهران، اجبار آور بودن برای بروزرسانی سیستم های فروش و نشر کتاب است، به صورتی که حتی ناشران سنتی هم صفحات مجازی خویش را توسعه دادند و کتابفروشان هم این بخش را به کار خود افزودند.
مسعود پایدار، مدیر مسئول انتشارات کتاب دانشگاهی، در گفتگو با ایرنا ضمن اشاره به کمکی که نمایشگاه به صنعت نشر داشته است، اظهار داشت: این نمایشگاه توانست ذهن ناشران زیادی را به این مورد معطوف کند که در دنیای کنونی استفاده از فضای مجازی یک اجبار است. هدف اصلی نمایشگاه این بوده است که به تقاضای عموم ناشران که همیشه در نمایشگاه حضوری جان می گرفتند، پاسخ بدهد؛ به واقع نمایشگاه کتاب تهران فرصتی برای حفظ و جلب مخاطب است.
وی افزود: این نمایشگاه تا حدودی توانسته به این مورد کمک نماید که کتاب در سبد خرید آنلاین خانواده ها قرار بگیرد. نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که هر ساله در اردیبهشت برگزار می شد، باآنکه سال ها بعنوان یک نقطه قوت برای بخش بزرگی از ناشران به شمار می آمد، اما به صورت کلی نشانگر یک نقص در مدلها و کانال های فروش نشر بوده است. نشری که به نمایشگاه سالانه کتاب وابسته باشد و روی آن حساب ویژه ای باز کند، در عین نقطه قوت، یک ضعف هم به شمار می آید، چونکه ناشر باید به نمایشگاه کتاب بعنوان یکی از کانال های فروش خود نگاه کند که سالانه دو تا سه درصد فروشش از آن باشد.
پایدار با اشاره به اینکه کارهای بنیادین، اصلاح اقتصاد کلان و رفع تحریم ها در این حوزه موثر است، اظهار داشت: در این میان توجه ناشران به برنامه ریزی راهبردی و داشتن یک سازمان و مدیریت در کار نشر، تولید با کیفیت، توزیع کشوری و فعالیتهای پیشینی می تواند باعث شود فعالیتهایی مثل نمایشگاه کتاب مفید واقع شود.
سبد خرید خیلی از خانوارها از کتاب خالی است
نمایشگاه مجازی کتاب، در وضعیت کنونی اقتصاد ایران، فرصتی برای خانواده هاست که بتوانند کتاب را به سبد خرید خود اضافه کنند، اما با این وجود نمی توان حساب زیادی روی این خرید باز کرد، چون بخش بزرگی از جامعه از این رویداد مهم فرهنگی بی خبر بودند.
مینو تهمتن زاده، مدیر مسئول انتشارات پل، در گفتگو با ایرنا، با بیان اینکه نمایشگاه مجازی کتاب تهران یک لزوم است، عنوان کرد: اطلاع رسانی در این خصوص نقش بسیار مهمی دارد و می تواند در استقبال هر چه بیشتر مردم و علاقمندان موثر باشد، از سوی دیگر با عنایت به گرانی کاغذ و کتاب اگر مبلغ بن ها افزایش پیدا کرده و طبقات بیشتری از جامعه را شامل شود در رونق این نمایشگاه موثر خواهد بود.
وی افزود: هم اکنون بن کتاب تنها به طلاب، دانشجویان و بخشی از هنرمندان تعلق می گیرد. سبد خرید خیلی از خانوارها و افراد از بن کتاب خالی است و توان خرید کتاب را ندارند. اگر برای این افراد هم تمهیداتی اندیشیده شده و بن خرید کتاب به آنها تعلق بگیرد آمار خرید کتاب بالا خواهد رفت.
او نمایشگاه مجازی کتاب تهران را عامل موثری در افزایش سرانه مطالعه دانست و اظهار داشت: بر مبنای تجربه سالهای گذشته، نمایشگاه های کتاب رجوع کنندگان و بازدیدکنندگان بالایی دارند و افراد حتی اگر قصد قبلی برای خرید کتاب نداشتند بازدید خویش را حتی شده با خرید یک کتاب کامل می کردند. امروز با عنایت به شرایط کرونایی و عدم حضور مردم در اجتماعات لزوم برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به شدت احساس می شود. از این جهت چنین نمایشگاهی می تواند در افزایش سرانه مطالعه، مرتفع ساختن نیاز جامعه به کتاب و پر کردن خلاء فرهنگی جامعه تاثیرات بسیار زیادی داشته باشد.
نمایشگاه مجازی کتاب، فرصتی عادلانه در اختیار ناشران قرار می دهد
مدیر مسئول انتشارات پل با اشاره به اینکه نمایشگاه مجازی کتاب می تواند تعامل دو جانبه ای بین مخاطب و ناشر ایجاد نماید، اظهار نمود: بازدیدکننده علاقه مند به کتاب و کتابخوانی این سوالات برایش پیش می آید که محتوای کتاب چیست و شرایط انتخاب نویسندگان و کتاب ها از طرف ناشر چه شرایطی بوده. همین سوالات می تواند باب تعامل و گفتگو را بین ناشر و مخاطب باز کند. با عنایت به این که امروز افراد در فضای مجازی زندگی می کنند و بیشتر ارتباطات مردم از راه آن صورت می گیرد، نمایشگاه مجازی کتاب می تواند در ایجاد ارتباط موثر بین ناشر و مخاطب بسیار اثرگذار باشد.
وی اضافه کرد: امروز خیلی از ناشران مخاطبان خویش را در فضای مجازی پیدا می کنند، فضای مجازی به مخاطب اجازه می دهد کتاب ها را ببیند و درباره آنها سوال کند و نظرات خویش را درباره کتاب به سمع و نظر ناشر برساند. بازخوردی که ناشر از مخاطب می گیرد بسیار موثر و سازنده است و انگیزه او را جهت ارتقاء کار خود بیشتر می کند.
تهمتن زاده اظهار داشت: نمایشگاه مجازی کتاب تهران به معنای واقعی کلمه فرصتی عادلانه در اختیار ناشران قرار می دهد. متاسفانه در سالهای گذشته و در نمایشگاه فیزیکی کتاب امکانات و فرصت ها به صورت عادلانه بین ناشران تقسیم نمی شد. ناشرانی که ید طولایی در ارتباطات پشت پرده داشتند بخصوص ناشران دولتی، در جایگاه های بهتر، فضاهای بیشتر و غرفه های مناسب تری قرار داشتند و حتی رسانه ها در اختیارشان بود و بنابراین همیشه میزان فروش آنها بالا بود اما ناشران متوسط از این امکانات محروم بودند. قالب مجازی کتاب سبب شد مساوات برقرار شده و فضایی عادلانه در نمایشگاه حاکم شود.
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران تا دهم بهمن ماه ۱۴۰۰ ادامه خواهد داشت. علاقه مندان برای بازدید و خرید کتاب می توانند به سایت خانه کتاب و ادبیات ایران رجوع کنند.