بررسی اسطوره های نجومی ملل باستان؛ از ایزدی كه تخم جهان را گذاشت تا پیرزنی كه خورشید را دزدید

صد کادو: برمبنای اسطوره های باستانی، پدیده های طبیعی و رخداد کسوف برای مردم آن روزگاران پدیده ای هراسناک و شوم به نظر می رسید، بدین جهت تلاش می کردند تا با قربانی و یا دعا کردن، اهریمن را از نور و خورشید دور کنند.
به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، امین دالوند، عضو انجمن نجوم آماتوری و پژوهشگر تاریخ اساطیری ملل باستان در جلسه ویژه انجمن نجوم آماتوری به مناسبت هفته جهانی ستاره شناسی ایران با اشاره به اینکه اسطوره ها ریشه در تاریخ دارند، اظهار داشت: در اسطوره ها به بیان روایت داستان گونه که ریشه در آداب و رسوم ملل دارد، پرداخته می شود و ما با بازشناسی این اسطوره ها درصدد هستیم تا با فرهنگ های کهن و غنی باستان آشنا شویم.
وی با اشاره به اینکه این اسطوره ها ما را در درک بهتر طرز فکر و زندگی آنها و کارهای علمی آنها که بصورت مکتوب درآمده است، یاری می کند، اظهار نمود: در میان النهرین ۳ تمدن “سومری”، “آشور” و “بابل” وجود داشته و این منطقه امروز در زمره یکی از مراکز بزرگ تحقیقات دیرینه شناسی دنیا قرار گرفته است؛ چونکه رمز و رازهایی در آن وجود دارد که ناشناخته باقی مانده است و همین طور از نظام آیینی کهن برخوردار بوده اند.
دالوند با اشاره به تقویم بابلیان و ثبت وقایع در آن، تصریح کرد: در این تقویم وقایع دسته بندی شدند، بعنوان مثال ماهی که مقرر است باج و خراج گرفته شود و یا روزی که مقرر است قربانی به قربانگاه برود و یا مقرر است اتفاق شومی رخ دهد.
این پژوهشگر اساطیر باستانی ملل با اشاره به اینکه در دوران باستان رخداد کسوف (خورشید گرفتگی) را پدیده شوم می پنداشتند، افزود: بدین جهت افرادی که به خود نسق خدایی می دادند، افرادی را بعنوان قربانی به مناطقی به نام زیگورات می بردند تا آنها را قربانی کنند و از این طریق اهریمن را مجبور کنند که از چهره نور و خورشیدی کنار برود. در زمان باستان پدیده های طبیعی به صورتی پدیده های شوم پنداشته می شد و سبب کدر شدن چهره خدای آنها می شد.
وی با اشاره به اینکه مردمان باستان نور را می پرستیدند، تصریح کرد: بدین جهت با بررسی تاریخ قربانی کردن در عصر باستان می توانیم بفهمیم که در زمان های باستان کسوف رخ داده است یا خیر.
بیان خلق آفرینش در اسطوره ها
دالوند با تاکید بر این که حیات ما از نقطه ای شروع می شود و به تدریج به سمت نقطه ای در حرکت هستیم، اظهار داشت: بر این اساس ما باید تاریخ را بدانیم تا آینده را پیش بینی و بهتر زندگی نماییم و از آن برای پیشرفت آنها بهره بگیریم.
وی به اسطوره های باستانی در زمینه زایش کیهان و جهان اشاره نمود و اضافه کرد: زمانی که بشر تصمیم گرفت که برای حیات خودش تاریخی را در نظر بگیرد و جریانات را در داخل آن تاریخ ثبت کند، به تدریج به سمت چیستی و چرایی عالم رفت تا بهفمد چرا این عالم به وجود آمده است
دالوند به تعدادی از اسطوره های در زمینه خلق عالم اشاره نمود و اظهار داشت: در یونان باستان اسطوره زایش کیهان وجود دارد که برمبنای آن در ابتدا یک ایزدی تخم اولیه جهان را می گذارد؛ چونکه تا آن زمان این دنیا چیزی جز تاریکی و آشفتگی نبوده است، بدین جهت ایزد زایش گر تخمی را می گذارد که درون مایه خلقت جهان است و ماری را مجبور می کند که به دور این تخم چنبره بزند تا آنرا گرم نگهدارد و پس از روزهای مراقبت از این تخم آغازین خلقت، شکافته می شود و از آن “گایا” یا مادر زمین متولد شد.
به گفته ی ایشان، از این تخم سلسله خدایان تایتان خلق شد.
این عضو انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: امروزه ما از بیگ بنگ سخن به میان می آوریم که جهان از یک نقطه شروع شده است و این نظریه در دوران باستان و کهن اشاره به تخم اولیه می شود که دنیا در درون این تخم بوده و چیزی به غیر از آن وجود نداشته و در اطراف آن عدم بوده است.
دالوند به اسطوره دیگر کهن در بخش هایی از اقیانوس آرام اشاره نمود و تصریح کرد: بر این اساس در ابتدا یک عنکبوت بزرگ که بعنوان عنکبوت مادر و زایشگر است که آغاز به بافتن رشته های کیهان می کند. این مادر بافنده مبادرت به تنیدن جهان می کند.
وی به اسطوره های تمدن اینکاها اشاره نمود و اظهار داشت: اینکاها در کنار رشته کوه آند و در پرو ساکن بودند که با هجوم اسپانیایی ها نابود شدند. این قوم سلسله مراتبی از تاریخ و ریاضیات داشتند که بر روی لوح هایی ثبت می کردند. برمبنای تصورات اینکاها، در ابتدای کیهان، هرج و مرج بوده و عدم بوده و این قوم خودرا فرزند خورشید می دانستند.
عضو انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: در ابتدای خلقت، عالم تاریک بوده است و از آنجایی که خدای اینکا از این مساله ناراحت بوده است، دلش برای بشر می سوزد و به “این تی” پرنده مقدس با چشمان تاریک و نابینا دستور می دهد روی شانه چپ و به “اون تی تی” دیگر پرنده مقدس دارای چشمان یاقوت دستور می دهد که شانه راست وی بنشیند و به این دو پرنده دستور می دهد که باید بین روز و شب تعادل ایجاد کنند و پس از اینکه خدای اینکاها از این طریق توانست در بین بشر خوشی بوجود آورد، آغاز به گریستن می کنند و از اشک شوق خدا، باران رحمت که نشانه زایش طبیعت بود، می بارد.
اسطوره های صور فلکی
وی اظهار داشت: در دوران گذشته مردم در منظر آسمان مجموعه ای از ستارگان را می دیدند و به تدریج با رسم برخی خطوط فرضی رسم کردند و با انتقال این خطوط به الواح، ثبت کردند و برمبنای اشکالی که بوجود آمد، یکسری اسطوره‎هایی را بیان نمودند.
دالوند با اشاره به اینکه در کره آسمان ۸۸ صور فلکی وجود دارد، تصریح کرد: بیشتر اسطوره هایی که برای صور فلکی بیان شده مربوط به منطقةالبروج است. اگر مدار حرکت زمین به دور خورشید را در نظر بگیریم و از این مدار ۸ درجه به سمت بالا و ۸ درجه به سمت پایین در نظر بگیریم، ضخامتی به وجود می‎ آید که به آن دایرةالبروج می گویند و در آن ۱۲ صورت فلکی از فروردین تا اسفند وجود دارد.
وی “حمل”، “ثور”، “جوزا”، “سرطان”، “اسد”، “سنبله”، “میزان”، “عقرب”، “کماندار”، “بزماهی”، “آبریز” و “حوت” را صورت فلکی منطقةالبروج ذکر کرد و ادامه داد.
ایران باستان و اسطوره ها
این پژوهشگر اساطیر باستانی با اشاره به اساطیر ایران باستان، توضیح داد: در منطقه خوزستان کسوف پدیده ای اعجاب انگیز و هراسناک بوده است؛ بدین جهت پیرزنان با حضور در پشت بام ها و ایجاد سروصدا اهتمام می کردند خورشید را پس بگیرند، چونکه مردمان آن زمان بر این باور بودند که پیرزنی خورشید و نور را در کیسه ای پنهان کرده و از پشت بامی به پشت بام دیگر می رود و آنها با ایجاد این سروصداها در تلاش هستند که خورشید را از وی پس بگیرند.
دالوند افزود: در اسطوره آذربایجان نیز آمده است که اژدهایی خورشید را می بلعد و مردم با قیل و قال کردن اژدها را می ترسانند. این اسطوره نیز در البرز وجود داشته است، به شکلی که مردمان آن بر این اعتقاد بودند که اژدهایی خورشید خور به نام “چی” خورشید را می بلعیده و مردم با دعا کردن تلاش می کردند که خورشید را رها کنند.
این محقق حوزه اساطیر باستانی با اشاره به اینکه این اساطیر در بین ملل مشابه است و این نشان میدهد که این اسطوره ها از ملتی به ملت دیگر منتقل شده است، اضافه کرد: در ژاپن نیز مردم آن روزگاران بر این باور بودند که اژدهایی در زمان کسوف خورشید را می خورد و از پوست این اژدها سمی تراوش می شده و از آنجایی که مردم تصور می کردند این سم در آب شرب وارد شده است، بدین جهت تا چند روز پس از کسوف کسی آب از رودها نمی نوشید.

منبع: sadkado.ir