نقدی بر فرهنگ مصرف ایرانی آب و برق

صد كادو: در حالیكه برخی ترجیح می دهند با شلنگ آب، جلو در خانه شان را جارو كنند و برخی دیگر در ساعت اوج مصرف از همه ی وسایل برقی در خانه استفاده كنند، خیلی از كارگران روزانه به علت قطعی برق بیكار می شوند و حتی ویدیوهایی از قطع برق در حین عمل بیمار در یك بیمارستان در شبكه های اجتماعی دست به دست می چرخد!
به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا، این روزها قطعی برق شرایط را برای همه ی شهروندان دشوار كرده است. خیلی از شهروندان مجبورند ساعاتی از روز را در محل كار خود بدون برق بگذرانند. برخی كه در حوزه مواد غذایی تاریخ دار كار می كنند، متحمل زیان هایی شده اند. وارد هر خانه، مغازه و محلی كه می شوید غیر امكان دارد كه كسی از این مشكل نگوید اما اگر در مصرف انرژی صرفه جویی نكنیم، وضعیت بدتر از این هم می گردد.
با این وجود بعضی از شهروندان ترجیح می دهند تا آنجا كه می توانند از انرژی برق با این ادعا كه «پولش را می دهیم»، استفاده كنند. اگر به این افراد پر مصرف اعتراض هم كنید، مدعی می شوند كه چطور برق و آب را به كشورهای دیگر می فروشند، چرا ما از منابعی كه در كشور خودمان وجود دارد، استفاده نكنیم؟
این در حالی است كه خیلی از ما همچنان فرهنگ درست مصرف كردن را نمی دانیم. حاضر نیستیم در شرایط كمبود آب یا برق به خودمان زحمت و سختی بدهیم و به مصرف هر چه بیشتر خود ادامه می دهیم.
اما جامعه شناسان نظرات متفاوتی درباره فرهنگ درست مصرف كردن، دارند. بعضی از آنها معتقدند آشنایی مردم با این فرهنگ نیاز به زمان دارد و در هیچ كجای دنیا حتی كشور سوئیس، مردم آنچه را كه زود در دسترس شان قرار می گیرد، درست مصرف نمی كنند چونكه این امر به زمان نیاز دارد.
امان الله قرائی مقدم – جامعه شناس – در این باره معتقد است: برخی با در اختیار داشتن فرهنگ مادی نمی توانند از فرهنگ معنوی آن به درستی استفاده كنند مثل لوازم آرایش كه خیلی از زنان و دختران آن را تهیه می كنند اما فرهنگ استفاده از آن را ندارند. آشنایی مردم با فرهنگ معنوی نیاز به زمان دارد.
او درباره افرادی كه در پاسخ به پر مصرفی انرژی از استدلال اینكه پول می دهیم چرا صرفه جویی كنیم؟ می گوید: مطرح كردن چنین صحبت هایی بدبینی سیاسی به وجود می آورد. همه چیز از فرهنگ شروع می گردد و به فرهنگ بر می گردد. نظریه فرهنگ گرایان این است كه اساس بدبختی و پیشرفت فرهنگ است. كویت و عربستان اقتصاد دارند اما فرهنگ ندارند در حالیكه فرهنگ نقش اساسی و مهمی دارد.
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی – هم بیان می كند: منابع آب و انرژی این سرزمین مبتلا به انواع بیماری های مزمن با گلوله خشكسالی و تغییر اقلیم، زخمی شده است و خونریزی دارد. آن ها كه در مقابل دعوت به رفتار مصرف درست آب و انرژی، دائم می پرسند مگر چقدر از آب در بخش شرب مصرف می شود؟ مگر صرفه جویی در مصرف برق جبران كننده فناوری نامناسب نیروگاه هاست؟ مگر با صرفه جویی در آب شرب، مشكل بالا بودن مصرف در بخش كشاورزی حل می شود؟ بله شما درست می گویید، بیمار به امراض مزمن بسیاری گرفتار است و در دراز مدت جز با درمان این امراض سر به سلامت نخواهد برد، اما یادمان باشد بیماری كه در شرایط اورژانسی است، ابتدا باید به ثبات برسد، خونریزیش قطع و بعد برای بیماری های مزمن اش فكری شود.
این جامعه شناس معتقد است: منابع آب و انرژی این سرزمین هم چون بیماری مبتلا به انواع بیماری های مزمن، با گلوله خشكسالی و تغییر اقلیم، زخمی شده و خونریزی دارد. اول تلاش نماییم بیمار زنده بماند و به ثبات برسد؛ اما فراموش نمی نماییم كه تصمیم های درست، سخت و شجاعانه برای درمان بیماری های مزمن این عزیز دوست داشتنی ضروری می باشد. تصمیم هایی كه كل حاكمیت سیاسی و مردم در كنار هم باید مسوولیت آن ها را بپذیرند، هزینه های آن ها را تقسیم كنند و هر كس سهم بیشتری در بروز این بیماری ها داشته مسوولیت بیشتری بپذیرد.
اما محمد سالار كسرایی- جامعه شناس- با اعتقاد به اینكه نبود اعتماد و سرمایه اجتماعی اثر بدی روی فرهنگ می گذارد و مردم رفتارهای وارونه از خود نشان می دهند، می گوید: این رفتارها منجر به اتلاف منابع می گردد و جنبه فرهنگی آن بسیار مخرب تر از ارزش اقتصادی آن است و لطمه فرهنگی و رفتاری كه وارد می نماید به مراتب بدتر است.
او درباره نحوه برخورد با شهروندان پر مصرف، بیان می كند: گاهی اوقات برخورد با افرادی كه در مصرف انرژی زیاده روی می كنند امكان دارد منجر به جریحه دار شدن افراد شود. چونكه هم اكنون این حس بد كه همه دارند مملكت را نابود می كنند، وجود دارد و بعضی می گویند من كه دارم پول آب و گاز برق را می دهم، پس چرا مصرف نكنم؟ یكی دیگر از شایعات مطرح این است كه ایران به بعضی از كشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس آب صادر می كند. این حرف ها در افكار عمومی می چرخد و تاثیر می گذارد و دولت باید در این زمینه شفاف سازی كند.
البته پس از آنكه صحبت هایی در خصوص فروش انرژی به كشورهای دیگر در افكار عمومی شایعه شد، رضا اردكانیان- وزیر نیرو – اعلام نمود: برخلاف شایعات و اظهارنظرهای غیركارشناسی هم اكنون صادرات آب و برق به صفر رسیده است. فضایی از كم اعتمادی در تمامی سطوح جامعه قابل مشاهده می باشد و مسایلی همچون كم بارشی، وضعیت نامناسب منابع آبی زیرزمینی یا اقتصاد نامتوازن بخش آب و انرژی كه در مجموعه وزارت نیرو بعنوان تهدید جدی تلقی می گردد به درستی و با دقت بررسی و در این زمینه اظهارنظرهای كارشناسی صورت گیرد.
اردكانیان همینطور اظهار داشت: افزایش سطح رضایتمندی مردم با شیوه های درست اجرا و نظارت به دست می آید ولی ما امسال در بدترین وضعیت كم آبی و خشكسالی در نیم قرن اخیر قرار گرفتیم؛ به صورتی كه اغلب استان ها با مشكلات و دغدغه هایی در این زمینه دست و پنجه نرم می كنند.
وزیر نیرو همینطور از محاسبه تصاعدی پول آب و برق مشتركان پر مصرف هم اطلاع داد و اعلام نمود: ما دوست نداریم با ابزار قیمت، مشتركین آب و برق را جریمه نماییم، اما در صورت تداوم این وضعیت بهای آب و برق مصرفی پرمصرف ها تصاعدی محاسبه می گردد.
با این حال گیلدا بروجردی – جامعه شناس – معتقد است: مصرف گرایی یكی از مسائلی است كه اگر طرز اشتباه در مصرف برای مردم روشن شود، خودشان آن را اصلاح و اجرا می كنند اما زمانی كه تلاش می نماییم از بالا به آنها آموزش دهیم، در نتیجه مردم در آن مشاركت نمی كنند. جلب مشاركت مردم در هر كاری به حل مسئله كمك می نماید. وقتی مردم در چاره ها سهیم شوند، از آن هم محافظت می كنند اما هنگامی كه در جریان نباشند بدتر لج می كنند.
داود پرهیزكار – رییس سازمان هواشناسی كشور – نیز به فرهنگسازی در این زمینه اعتقاد دارد تا همه نسبت به آب احساس مسئولیت نماییم و حتی لازم است در بعضی مناطق ایران، قوانین سختگیرانه ای وضع و اعمال شود تا از هدر رفت آب جلوگیری نماییم. مشابه آنچه كه در جنوب آمریكا اتفاق افتاده و پلیس آب شكل گرفته است تا قوانین مصرف بهینه آب در تمامی حوزه ها به درستی اجرا شود.
طبق گفته محمودرضا حقی فام – سخنگوی صنعت برق – بر مبنای پیش بینی های صورت گرفته برای ماه آینده شرایط خوبی گزارش نشده است، علاوه بر این باید اظهار داشت كه عمده مشكل ما در مرداد ماه و دو هفته اول شهریور ماه است اما اگر میزان رشد مصرف سه درصد بماند می توان پیش بینی نمود كه تا سه هفته آینده مشكل خاموشی برطرف می گردد.