آداب و رسومی برای یك خرافه؛ رهایی از نحسی چهارشنبه آخر ماه صفر به سبک ایرانی ها

به گزارش صد کادو، باور به نحس بودن ماه صفر و بخصوص روزهای آخر این ماه در فرهنگ عامه سبب گشته است تا برخی افراد کارهایی را انجام دهند که فکر می کنند آنها را از باور نحوستی که پذیرفته اند رها می کند. این رفتارها به مرور خرده فرهنگ هایی را شکل داده است که بعضی از آنها به یک آیین سنتی تبدیل گشته است و برخی دیگر در حد خرافات باقی مانده اند. با این وجود هنوز هم این پرسش مطرح است که آیا واقعا ماه صفر نحس است و میتوان با کارهایی مانند آب تنی در آب دریا، خرید طلا، شکستن کوزه و… از این نحسی دوری کرد؟
به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، جملاتی مانند «ماه صفر نحس است»، « ماه صفر سنگین است» و… را احیانا افراد زیادی از کودکی شنیده اند و همین مساله سبب شده است که حتی اگر خودشان هم بر این مورد دقیق نشده باشند، اما این باور در گوشه ای از ذهن آنها جا خوش کرده باشد. آنها حتی اگر کار خاصی برای رهایی از این نحسی انجام ندهند، اما مثلاً تلاش می کنند در این ماه معامله نکنند و یا کارهای مهم دیگرشان را به اتمام ماه صفر موکول کنند. از طرفی برخی بر این باور هستند که آخرین چهارشنبه ماه صفر، نحس ترین روز از این ماه است؛ باوری که البته به صورت کلی روایت مستند مذهبی ندارد.

۳ دلیل برای شکلگیری باورِ نحسی ماه صفر

ماه صفر دومین ماه قمری است که به باور برخی حتی قبل از ظهور اسلام هم به بدشگونی معروف بوده است. با این وجود برخی برای باور به شوم بودن ماه صفر بعد از ظهور دین اسلام گمانه زنی های دیگری دارند. از آنجاییکه ماه های ذی القعده، ذی الحجه و محرم در قبل از ماه صفر، جزء ماه های حرام محسوب می شوند و بر مبنای شرایط ویژه ای که دارند جنگیدن در چنین ماه هایی حرام است؛ در زمان های گذشته اعراب می بایست این ۹۰ روز از نزاع خودداری می کردند و حتی آتش بس می دادند. ازاین رو آنها برای آغاز جنگ و درگیری وعده ماه صفر را می دادند. بر این اساس این احتمال مطرح می شود که شوم بودن ماه صفر به این علت در بین مردم رایج شده باشد چونکه در نظر آنها ماه شروع جنگ و خونریزی بوده است.
از طرفی روزهای پایانی ماه صفر مصادف است با ایام سوگواری اربعین حسینی، رحلت پیامبر (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام رضا (ع) و برخی دیگر به این علت این ماه را سنگین می دانند.
برخی افراد هم باورِ نحس بودن ماه صفر را با جمله ای در کتاب مفاتیح الجنان مرتبط می دانند. حاج شیخ عباس قمی در این کتاب و در شروع اعمال ماه صفر ذکر کرده: «مشهور است که این ماه شوم است» و سپس اعمال در رابطه با این ماه را عنوان کرده است؛ هرچند او هم دلیل مستندی برای این جمله ذکر نکرده و برای رفع نحوست به دادن صدقه و خواندن ادعیه سفارش کرده است.

رسم و رسوم ایرانی ها در آخرین چهارشنبه ماه صفر

با این وجود باور به نحسی این ماه تنها محدود به کلیت این ماه نمانده و برخی این باور را دارند که آخرین چهارشنبه ماه صفر و آخرین روز ماه صفر نسبت به سایر روزهای این ماه نحس تر است. باوری که مستندات مذهبی و تاریخی ندارد اما سبب گشته است تا برخی شبِ آخر ماه صفر آتش روشن کنند و کوزه بشکنند و یا در آخرین چهارشنبه این ماه مراسم بخت گشایی دختران دم بخت راه بیندازند و حیوانی را قربانی کنند.
برگزاری مراسم چهارشنبه آخر صفر در خیلی از نقاط کشور رسم رایجی بوده است که هنوز هم کم و بیش اجرایی می شود. بعنوان مثال در بعضی نقاط استان فارس چهارشنبه آخر ماه صفر را چهارشنبه سوری می خوانند و مراسم های مختلفی اجرا می کنند؛ همچون این که چند زن دور هم جمع می شوند، ظرفی را آب می کنند و هرکدام یک انگشتری در آن ظرف می اندازند و زیر درختی سرسبز می گذارند. شب که شد دختری نابالغ و یا دختری را که هنوز ازدواج نکرده باشد، حاضر می کنند و ظرف را زیر لباس او می گیرند و صاحبان انگشترها دورش جمع می شوند. دختر یک انگشتر از داخل ظرف درمی آورد و در دستش پنهان می کند، شعری می خواند و بعد دستش را باز می کند. انگشتر برای هرکس که باشد، آن شعر فال او می شود. به همین ترتیب این کار را برای هریک از حاضران ادامه می دهند.
این مراسم در آذربایجان غربی هم با تفاوت های اندکی برگزار می گردد و در گویش ترکی با عنوان «کوپه دَن مینجیق چیخارتْدی» یا «صفر آیین آخیر چَرشنبه سی» شناخته می شود.
زنان انداخت اشیاء داخل سفالینه در آیین «صفر آیین آخیر چَرشنبه سی»

منبع: صد کادو