چند روایت از عملیات کوی ذوالفقاری

به گزارش صد کادو، می خواستیم به طرف ذوالفقاری برویم، هیچ وسیله ای نداشتیم. نیروهای خود ما و نیروهایی که از سیستان و بلوچستان آمده بودند؛ روی هم می شدیم یک گروهان. رفتیم یک آمبولانس قراضه پیدا کردیم و یک کفی و اتوبوس قراضه هم از شرکت نفت گرفتیم و بچه ها را سوار کرده و به همراه نیروهای سرهنگ کهتری که آنها هم در حد یک گروهان بودند، راهی ذوالفقاری شدیم.

به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، دشمن در شب جمعه ۹ آبان ۱۳۵۹ با عبور از میدان تیر، واقع در سمت راست جاده آبادان- ماهشهر و پیشروی به طرف بیابان و نخلستان منطقه ذوالفقاری، روی رودخانه بهمن شیر، پل زد و نخستین ستون از نیروهای خویش را با استفاده از غفلت مدافعان آبادان، از منطقه ذوالفقاری و قبرستان شهر، وارد آبادان کرد.

دشمن قصد داشت ابتدا با نیروهای پیاده، سرپلی را در آبادان تصرف کند و سپس نیروهای زرهی و مکانیزه خویش را وارد شهر سازد. بچه های بسیج مسجد حضرت رسول (ص)، در همان منطقه ذوالفقاری از ماجرا خبردار شده، همان بچه ها که تعدادشان فکر می کنم حدود ده، پانزده نفر بود، جلو حرکت عراقی ها را می گیرند.

نیروهای حاضر در مساجد و عموم نیروهای غیرنظامی موجود در شهر، همراه برخی از نیروهای زبده سپاه آبادان، به مقابله تن به تن با ورزیده ترین نیروهای گارد ریاست جمهوری عراق پرداختند و درحالی که دشمن رو به شکست بود، نزدیک ظهر نیروهای گردان ۱۵۳ به فرماندهی سرهنگ منوچهر کهتری وارد منطقه شدند و نیروهای حاضر را حمایت و هدایت کردند.[۱]

روایت سردار مرتضی قربانی[۲]

سردار مرتضی قربانی از فرماندهان اصلی و محوری حماسه ذوالفقاری، در رابطه با نحوه ورود خود و نیروهایش به این نبرد چنین می گوید:

روز پنجم یا ششم آبان، یعنی دو روز پس از سقوط خرمشهر که یک گروه چهل نفره که بیشترشان بچه های اصفهان بودند و البته برخی از بچه های قمی، کرمانی و مازندرانی هم در بین آنها بود، به فرماندهی عزت الله شمگانی و برادرمان آقای خیری از سیستان و بلوچستان به منطقه آبادان آمدند که به خاطر درگیری در آنجا، از تجربیات نسبتاً خوبی برخوردار بودند.

آن موقع من و برخی از بچه های اصفهان که در درگیری های خرمشهر، خیلی هاشان زخمی شده بودند، در هتل کاروانسرای آبادان مستقر بودیم و تازه سه قبضه خمپاره انداز ۱۲۰ میلی متری از سرهنگ حسنی سعدی آن هم با وساطت شهید اقارب پرست و سرگرد شریف النسب که از درگیری های خرمشهر ما را می شناختند، تحویل گرفته بودیم.

چون خرمشهر تازه سقوط کرده بود و ما هیچ خطی نداشتیم، آنجا در هتل کاروانسرا مستقر شدیم.

بعد از آمدن بچه ها از سیستان و بلوچستان، بنده فرماندهی آنها را بر عهده گرفتم. این نیروها به خاطر این که آبادان محاصره شده بود، از طریق دریا و با لنج، خودشان را به آبادان رسانده بودند.

ما نیروها را دسته بندی کردیم؛ یعنی حدود ۱۵ نفر را به فرماندهی آقای خیری که دوره ادوات را گذرانده بود، به امور خمپاره ها گماردیم و بقیه را به صورت نیروی پیاده سازمان دهی کردیم.

روز هشتم حدود ساعت ۱۲ شب بود که از سوی سپاه آبادان خبر دادند نیروهای عراقی در منطقه ای به اسم ذوالفقاری، وارد آبادان شده اند. بامداد زود با عنایت به اطلاع رسانی شخصی به نام دریا قلی سورانی که در همان محل یک اوراق فروشی داشت، بچه های بسیج مسجد حضرت رسول (ص)، در همان منطقه ذوالفقاری از ماجرا خبردار شده، همان بچه ها که تعدادشان فکر می کنم حدود ده، پانزده نفر بود، جلو حرکت عراقی ها را می گیرند.

در این درگیری عراقی ها زمین گیر شده و وقتی ما بامداد هنگام خودمان را به آنجا رساندیم، بچه های مسجد توانسته بودند عراقی ها را تا کوره پز خانه های بیرون از نخلستان، عقب برانند.

صبح که ما می خواستیم به طرف ذوالفقاری برویم، هیچ وسیله ای نداشتیم. نیروهای خود ما و نیروهایی که از سیستان و بلوچستان آمده بودند؛ روی هم می شدیم یک گروهان. رفتیم یک آمبولانس قراضه پیدا کردیم و یک کفی و اتوبوس قراضه هم از شرکت نفت گرفتیم و بچه ها را سوار کرده و به همراه نیروهای سرهنگ کهتری که آنها هم در حد یک گروهان بودند، راهی ذوالفقاری شدیم.

بچه های ادوات هم مهمات و خمپاره اندازها را با یک ماشین سیمرغ که از قبل تحویل گرفته بودند، بار کرده و به منطقه نبرد وارد شدند.

توی جاده خسروآباد، به پاسگاه خسروآباد که رسیدیم، برادران خیری، نوری و عشوری (که این دوتا شهید شدند) را گذاشتیم توی خانه های سازمانی، پای سه قبضه خمپاره انداز، به آنها نقطه دادیم و گفتیم که مثلا اینجا هدف است. آنها ادوات را گرابندی کردند و بدون دیدبان شروع کردند به روانه کردن گلوله.

بعد هم خودمان با برو بچه هایی که پیاده بودند به همراه سرهنگ کهتری، روانه نقطه نبرد شدیم. ازنقطه نظر نظامی، بهترین تاکتیک این بود که ما از سمت نخلستان های ذوالفقاری به طرف لبه آب برویم و بعد به سمتی که دشمن پل زده بود، آغاز به حرکت نماییم تا به آن نقطه برسیم، پل عراقی ها ر ا بگیریم و منهدم نماییم.

البته ما هیچ نمی دانستیم که دشمن با چه استعدادی وارد این نبرد شده بود. ما حرکت کردیم و خیلی زود درگیر شدیم. نیروهای کهتری از سمت راست حرکت کردند و ما هم از سمت چپ.

فانتوم نیروی هوایی هم آمد و پل عراقی ها را منهدم کرد. آنها یک پل جی. اس. پی زده بودند؛ یک تعداد نفربرهایی که هم توی آب می توانست نفر حمل کند و هم با بستن آنها به هم، یک پل سریع برای عبور تجهیزات سنگین درست می شد.

تجهیزات عراقی ها خیلی کامل بود. عراقی ها پل را شب قبل زده و توانسته بودند دو گردان نیرو وارد کنند. حدود سیزده دستگاه تفنگ ۱۰۶ میلی متری و جیپ نظامی عبور داده بودند و یک عدد بلدوزر و کانال کن که می توانستند در کانال کنده شده مستقر بشوند و برخی تجهیزات دیگر.

در آنجا با عنایت به این که پدافند عراقی ها خیلی زیاد و قوی بود، خلبانان نیروی هوایی کار بزرگی کردند و توانستند یکی از پل ها را منهدم کنند؛ در نتیجه ارتباط این طرف رودخانه با آن دست آب قطع شد و وقتی ما به آنجا رسیدیم؛ دیدیم که نیروهای عراقی از این نفربرهای آبی دارند برای حمل نیرو و تجهیزات استفاده می نمایند.

ما حدود دم عصر به این نقطه یعنی پل منهدم شده دشمن رسیدیم. ما همان جا دو، سه نفر شهید دادیم؛ ازجمله اسکندر قلی زاده (به گمانم) و ربانی، همین جا شهید شدند.

به هرحال نیروهای پیاده ما، هم ادواتمان و هم برادران سپاه و ارتش، نیروهای سرهنگ کهتری، گروهان سپاه خود من و نیروهای مردمی و فدائیان اسلام که اینجا بودند و از آن طرف هم، نیروی ارتش که اینجا را زد.

در حقیقت خداوند یک عملیات هماهنگ و زیبا را در اینجا شکل داد. البته نیروهای سرهنگ کهتری، یک گروهان بود و یک گروهان را هم در یکی از مدارس آبادان در احتیاط گذاشته بود. یک گروهانش هم زیر پل خرمشهر مستقر بود برای پدافند از پل.

روایت حمید قبادی نیا، مسئول بسیج آبادان[۳]

عراقی ها که تا اینجا ۵۰-۶۰ کیلومتر، داخل خاک ما نفوذ کرده بودند، الآن در بد وضعی قرار داشتند. مقاومت و شجاعت بچه ها، عراقی ها را متعجب ساخته بود. بچه ها تا آنجایی که در توان داشتند، کار کردند، حتی برخی از نیروهای مساجد دست خالی آمده بودند و اسلحه بچه هایی را که شهید یا زخمی می شدند، برمی داشتند و می جنگیدند.

تعدادی از نیروها به نزدیکی پل شناوری که عراق نصب کرده بود، رسیدند. همزمان با تاریک شدن هوا و جزر آب، پل در دو سمت ساحل رودخانه به گل نشسته بود، بچه ها هم بلدوزری را که می خواست از روی پل بگذرد، با آر. پی. جی زدند. به دنبال آن سایر ادوات و وسایلی که قصد عبور از پل را داشتند، متوقف شدند؛ بدین سان راه پل به کلی مسدود و عقبه نیروهای عراقی قطع شد.

با پیش آمدن چنین وضعیتی، نیروهای عراقی ناامیدانه به مقاومت های پراکنده ای دست زدند؛ عده ای هم تسلیم شدند و یا به قصد فرار خویش را به (رود) بهمنشیر انداختند.

به طورکلی، چون در محاصره قرار گرفته بودند و رعب و وحشت سهمگینی بر آنها افتاده بود، قادر به جنگیدن نبودند.

به روایت یاسر مهربان[۴]

صبح فردای آن روز، وحشت عجیبی بین عراقی ها افتاده بود، چون راهی نداشتند، خویش را به آن طرف آب برسانند و خیلی از نیروهایشان به هنگام فرار از پشت تیر خورده بودند.

صبح سلاح های باقی مانده از دشمن را جمع آوری کردیم و به پاکسازی بقایای نیروهای عراقی در بین نخلستان ها پرداختیم و تا چهار-پنج روز پس از عملیات، جسد آنها را از آب می گرفتیم.

منابع:

[۱] سلیمانی خواه، نعمت الله، این سوی اروند جایی برای دشمن نیست، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۳۹۳، صفحه ۳۷۵

[۲] سلیمانی خواه، نعمت الله، دشمن، پشت دروازه های شهر، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۴۰۰ صفحات ۴۵۶، ۴۵۷، ۴۵۸

[۳] لطف الله زادگان، علیرضا، روزشمار جنگ ایران و عراق: هویزه آخرین گامهای اشغالگر، (جلد ۱۱)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ سوم، ۱۳۸۷، صفحات ۷۸، ۷۹

[۴] همان