عادت های بد، ممنون، کیسه نمی خوام

«ممنون کیسه نمی خوام» این جمله را که می گوید، صندوقدار جواب می دهد «ای کاش همه مثل شما بودن».
میوه ها، پیاز و سیب زمینی هایی که خریده را داخل همان کیسه توری می ریزد که همراه خودش آورده، کش دور کیسه را جمع می کند و می رود.
واکنش فروشنده ها و صندوقدارها به خریدارانی که همراه خودشان کیسه های پارچه ای یا توری می آورند، جالب است. برخی برای تشویق مشتری و دیگران تخفیف می دهند و برخی فقط تحسین می کنند. با اینحال توجه مردم به استفاده از کیسه های پارچه ای هم قابل توجه شده است گرچه در کنار این افراد برخی دیگر هم هستند پس از خریدشان در فروشگاه های زنجیره ای، می کوشند چند کیسه اضافی هم برای زباله های خانه شان بردارند.
در کنار مصرف کیسه های پارچه ای، عرضه کیسه های تجدیدپذیر هم می تواند حال محیط زیست را بهتر کند، گرچه قیمت این کیسه ها بالاتر از کیسه های پلاستیکی معمولی است. محصولات تجدیدپذیر قابلیت بازگشت سریع به محیط زیست را دارند اما به هر حال تاثیر خودرا روی محیط زیست می گذارند. ورود میکروپلاستیک ها به چرخه غذایی جانوران و به تبع آن انسان، آلودگی در منابع آبی و آب های زیرزمینی، آلودگی خاک و غیره همچون مواردی است که در نتیجه مصرف بالای پلاستیک به وجود آمده است.
هر ساله میلیونها تن پلاستیک که بیش از سوخت های فسیلی تولید می شود به محیط زیست نفوذ پیدا می کند و به قطعات کوچک و کوچک تر تجزیه می شود. باتوجه به مطالعات انجام گرفته، میکروپلاستیک ها بطور فزاینده ای در بعضی از اندام های انسان همچون ریه ها، طحال، کلیه ها و سایر اندام بدن شناسایی شده اند. همین طور این که ما این ذرات موجود در هوا را تنفس می نماییم، ممکنست چندان شوکه کننده نباشد.
بگفته پژوهشگران، مصرف مواد پلاستیکی بزرگترین عامل تلف شدن موجودات دریایی و ۸۰ گونه جانوری مختلف در دنیا است که بنابر اعلام کارشناسان تلف شدن بر اثر بلعیدن هر یک از این مواد پلاستیکی با سرعت اتفاق نمی افتد و احتمالاً بدون درد نیست و یک روش بسیار وحشتناک مردن است.
هم اکنون خیلی از کشورها می کوشند استفاده از پلاستیک را به حداقل برسانند بنا بر این در بعضی از کشورهای اروپایی درخواست کیسه پلاستیک از فروشنده با هزینه اضافی هم راه است. حتی در بعضی از کشورها همچون هند بمنظور مقابله با بحران آلودگی استفاده از پلاستیک یک بار مصرف ممنوعست چونکه زباله های پلاستیکی به منبع مهم آلودگی در هند که دومین کشور پرجمعیت جهان است، تبدیل گشته و سالانه حدود ۱۴ میلیون تن پلاستیک در این کشور استفاده می شود.
در ایران هم سالانه بیش از سه میلیون تن پلاستیک تولید می شود. برمبنای تحقیقات انجام شده هر ایرانی روزانه به طور متوسط سه کیسه پلاستیکی استفاده می نماید که متوسط عمر استفاده از هر کیسه، تنها ۱۲ دقیقه است. برای از بین بردن هر کدام از این کیسه ها در طبیعت، بین یک تا ۳۰۰ سال زمان نیاز است. هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته می شوند، به سبب ماندگاری بیش از ۳۰۰ سال در محیط، موجب آلودگی محیط زیست می شوند. این کیسه ها به همراه باد جابه جا و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند، در نتیجه سبب گرفتگی مسیل ها شده و در بسیاری موارد به سبب ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می یابد. کیسه های پلاستیکی در صورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی می شوند و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی و پرندگان دریایی به اشتباه بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند.
برمبنای آمارهای جهانی ایران جزء ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله های پلاستیکی است و سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می کند. بگفته ژیلا مهدی آقایی – معاون سابق آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست – از زباله های تولید شده در کشور نیم میلیون تن به کیسه پلاستیکی اختصاص دارد یعنی هر ایرانی روزانه بطور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می کند که ۹۶ درصد آن مستقیم وارد سطل های زباله می شود و بر طبق آمار «World Population Review» در سال ۲۰۲۱ ایران در رتبه ۱۷ تولید زباله های پلاستیکی قرار دارد.
هم اکنون کیسه های پلاستیکی به میزان زیادی در میادین تره بار و فروشگاه ها عرضه می شود اما برمبنای بخشنامه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی که درحال تدوین است، استفاده از کیسه های پلاستیکی در این مراکز ممنوع می شود و مشتریان جهت استفاده از این نوع کیسه ها باید مالیات پرداخت کنند.
در گذشته پاکت، جایگزین پلاستیک بود و رفته رفته به سبب مقرون به صرفه بودن، جای پلاستیک ها در فروشگاه ها باز شد.
هم اکنون هم ظرف های پلاستیکی که قابلیت شست وشو دارند، انتخاب مناسبی برای جایگزینی پلاستیک هستند. این ظروف قابلیت استفاده طولانی مدت دارند و می توان پس از هربار مصرف شسته و باردیگر استفاده شوند. همین طور برای کاهش مصرف پلاستیک می توان از کیسه های پلاستیکی چندبارمصرف بهره برد تا با این کار حجم مصرف کیسه های پلاستیکی به طرز شایان توجهی کاهش پیدا کند.
روز ۱۲ جولای به عنوان روز جهانی بدون نایلکس نامگذاری شده است. طبق گفته معاون راهبری و هماهنگی اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار بمنظور استمرارِ فرهنگسازی و ترویج آگاهی در جهت خودداری از استفاده از کیسه های پلاستیکی و همسو شدن با تاریخ جهانی، همزمان با سایر نقاط دنیا اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار در نظر دارد روز ۱۲ تیر (۳ جولای) را به عنوان روز بدون کیسه پلاستیکی در داخل ایران معرفی نماید.