اطلس فضاهای فرهنگی از چه می گوید؟ تهران ۲۳۳ و کهگیلویه و بویراحمد ۲ سالن سینما دارد!

به گزارش صد کادو امین عارف نیا از لزوم تدوین «اطلس فضاهای فرهنگی و هنری ایران» برای شناسایی و بررسی فضاهای فرهنگی کشور در جهت توسعه و تجهیز فضاهای فرهنگی و هنری می گوید. او درباره جزئیات اطلاعات مندرج در این مجموعه چهارجلدی، همچون «تعداد سالن های سینما و تئاتر در ایران»، «تعداد کتابخانه های عمومی کشور» و «تعداد مجتمع های فرهنگی و هنری سطح کشور» هم نکاتی را مطرح می کند.
در مجموعه چهارجلدی «اطلس فضاهای فرهنگی و هنری ایران» که از همین هفته و توسط انتشارات مؤسسه «کمک به توسعه فرهنگ و هنر» عرضه می شود، وضعیت دسترسی مردم به «کتابخانه»، «سینما»، «تماشاخانه» و «مجتمع های فرهنگی هنری» در سرتاسر کشور بررسی شده است.
طبق اطلاعاتی که امین عارف نیا مدیرعامل موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر برای ایسنا بازگو کرده است، مجتمع های فرهنگی و هنری بعنوان مراکز چندمنظوره ای که در سرتاسر کشور ساخته شده و یا درحال راه اندازی هستند از ظرفیت های مختلفی برخوردار می باشند. در جلد نخست اطلس، توزیع این مجتمع ها به لحاظ آماری، تحلیل، ارزیابی و بررسی شده است. عارف نیا اعلام نمود: در طول سه دهه گذشته ۶۳۱ مجتمع فرهنگی هنری با زیربنایی بیشتر از یک میلیون مترمربع در سطح کشور راه اندازی شده که توزیع این مجتمع ها متنوع است و استان هایی که بیشترین مجتمع های فرهنگی هنری در آنها ساخته شده، به ترتیب استانهای خوزستان با ۷۲، فارس با ۵۱ و تهران با ۴۱ مجتمع هستند.

«کهگیلویه و بویراحمد»، استانی با تنها ۲ سالن سینما!
از دیگر مصادیق فضاهای فرهنگی در کشور، سالن های سینما هستند. تعداد سالن های سینما در سال ۱۳۶۴، ۲۳۱ سالن بود. این رقم در سال ۱۳۹۶ به ۵۳۹ سالن، و در سال ۱۴۰۰ به ۷۴۴ سالن رسیده‎ است که ۵۱ سالن غیر فعال می باشند. برپایه آخرین آماری که سازمان سینمایی منتشر نموده و در اطلس سینمایی کشور هم به آن اشاره شده، ۱۷۰ سالن در حال ساخت در کشور داریم. در اطلس سینماهای کشور، وضعیت برخورداری سالن های سینمای استان ها و شهرهای سراسر کشور ارائه، بررسی و تشریح شده است. استان تهران با ۲۳۳ سالن، خراسان رضوی با ۶۱ سالن و اصفهان با ۵۳ سالن بیشترین تعداد سالن های فعال سینما را در سطح کشور دارند. همینطور استان زنجان با ۴ سالن، ایلام با ۳ سالن و کهگیلویه و بویراحمد با ۲ سالن کمترین تعداد سالن های فعال سینما را در سطح کشور دارند. این اطلاعات در اطلس و در گزارش آماری سراسر کشور با برش های استانی، وضعیت دسترسی به سالن های کشور را تشریح و تحلیل کرده است.

ایران چند کتابخانه عمومی دارد؟
بر طبق این خبر، کتابخانه ها هم از مهم ترین فضاهای فرهنگی محسوب می شوند که در سالهای اخیر برای تجهیز آنها گام های اساسی و جدی برداشته شده است. برپایه گزارشی که در این اطلس تدوین و انتشار یافته، در سطح کشور سه هزار و ۵۸۸ کتابخانه عمومی وجود دارد و زمینی به وسعت دو میلیون و ۹۰۰ هزار متر مربع به این مراکز اختصاص یافته است. برای مرور وضعیت کتابخانه ها هم میتوان گفت، استان تهران با ۳۴۸ کتابخانه، اصفهان با ۲۹۴ کتابخانه و فارس با ۲۵۰ کتابخانه، بیشترین تعداد کتابخانه عمومی را ازآن خود کرده اند.
مدیر عامل موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر اضافه کرد: ۲۹۶ کتابخانه عمومی با زیربنایی بیشتر از ۳۴۷ هزار مترمربع درحال ساخت است.

تهران، سی امین استان کتاب خوانِ کشور
عارف نیا درباره رابطه میان فضاهای فرهنگی و شاخص توسعه فرهنگی به اختلافی اشاره نمود و اظهار داشت: نکته قابل توجه که در اطلس هم به آن پرداخته شده، این است که تعداد فضاهای فرهنگی موجود در بعضی از استان ها که به لحاظ تعداد، حائز بالاترین رتبه ها هستند، در ارزیابی ای که مبتنی بر مؤلفه های مختلف شامل وسعت، جمعیت و… صورت گرفته، از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. یعنی هرچند بیشترین تعداد را دارند، اما به لحاظ سرانه با چالش هایی مواجه اند. برای مثال، شاخص میزان دسترسی به کتابخانه های عمومی در استان تهران که بیشترین تعداد کتابخانه عمومی را در سطح کشور دارد، برابر ۲/۴۸ به ازای هر صدهزار نفر است که این رقم از شاخص کل کشور، پایین تر است و استان تهران در رتبه سی ام قرار می گیرد.

تهران، اصفهان و فارس، دارندگان بیشترین سالن های تئاتر در ایران اند
یکی دیگر از مصادیق فضاهای فرهنگی، «تماشاخانه های تئاتر» است. در ایران یک هزار و ۴۵۸ تماشاخانه وجود دارد که از این تعداد، ۳۶۴ هزار صندلی دارند. استان تهران با ۱۶۵ تالار نمایش، اصفهان ۱۰۵ و فارس با ۱۰۰ تالار در ترتیب تعداد تالارهای نمایش استان ها حائز رتبه های نخست هستند.
در این اطلس میتوان برای مثال، شمارِ سالن های تئاتر در استان تهران را بررسی کرد. بعنوان نمونه اطلاعات در ارتباط با تئاتر شهر، تالار وحدت، سنگلج، هنر، تالار برج آزادی، تماشاخانه های خانه هنرمندان، ایرانشهر به جزئیات مورد تشریح قرار گرفته است. نام این سالن های نمایش، وضعیت فعالیت آنها، ظرفیت آنها و آمار و اطلاعات شان هم در اطلس آمده است.
مدیر عامل موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر اضافه کرد: ۱۰۳۹ مرکز وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ۱۱۳۱ کانون فرهنگی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش نقش مهمی در پرورش خلاقیت و استعدادهای هنری کودکان و نوجوانان ایفا می کنند.
او از ۲۶۱۵۲ کانون فرهنگی و هنری مساجد بعنوان مراکز توسعه و ترویج فرهنگ و هنر دینی و ۷۵۶ نگارخانه و گالری هنری بعنوان بخش دیگری از فضاهای فرهنگی کشور یاد کرد.
عارف نیا اعتقاد دارد مصادیق فضاهای فرهنگی بیشتر از عناوین گفته شده است و ما فرهنگسراهایی را که مسئولیت آنها با شهرداری هاست، مراکز فرهنگی هنری دانشگاه ها، و مراکز فرهنگی و هنری که بخش خصوصی یا نهادهای عمومی تولیت آنها را برعهده دارد، در سطح کشور داریم. گردآوری اطلاعات آنها و تکمیل این اطلس می تواند تصویر دقیقی از منظومه فضاهای فرهنگی کشور عرضه نماید.
او درباره چگونگیِ کارکردِ این اطلس را این طور توضیح داد: زنجیره فعالیتهای فرهنگی و هنری آموزش، پژوهش، آفرینش عرضه و توزیع آثار و خدمات فرهنگی و هنری را شامل می شود. ازاین رو، در کنار خالق اثر که نقش اصلی را در تولید و آفرینش اثر ایفا می کند، یکی از بسترهای بسیار مهم، «فضای فرهنگی» ست؛ فضایی که هنر در آن آموزش داده می شود، خلق می ‎شود و در دسترس مصرف کنندگان محصولات فرهنگی و هنری قرار می گیرد. این فضاهای فرهنگی واجد اهمیت فوق العاده ای هستند. راه اندازی و بهره برداری صحیح از آنها هم اهمیت مضاعفی دارد. هرکدام از آنها با عناوینِ مختلفی معرفی می گردند.
به عقیده مدیرعامل موسسه «کمک به توسعه فرهنگ و هنر»، ما اقلام فرهنگی متنوعی داریم؛ کتاب، مطبوعات، سینما، هنرهای نمایشی، رسانه ‎های نوین فرهنگی و هنری، موسیقی، هنرهای تجسمی و… که طبیعتاً هرکدام از آنها در چرخه خودشان با مبحث فضا ارتباط و نسبتِ خاصی برقرار می کنند و عناوین مختلفی به خود می گیرند. و از فعالان عرصه فرهنگ گرفته تا مصرف کنندگان محصولات، همه به شکلی به این فضاها مرتبط اند. کارگاه های هنری، آتلیه ها، نگارخانه ها، فروشگاه های عرضه محصولات فرهنگی، سالن های سینما، تماشاخانه ها، فرهنگسراها، خانه موزه ها، مؤسسات هنری، کتاب فروشی ها، نمایشگاه ها و… از مصادیق فضاهای فرهنگی محسوب می شوند که در راه اندازی و ایجادشان مؤلفه های گوناگونی مؤثرند.
عارف نیا اظهار داشت: فرهنگ، آداب، رسوم، سنّت ها، اقلیم، شرایط محیطی و گرایش های فرهنگیِ مردم هر منطقه در ایجاد نیاز برای راه اندازی فضایی فرهنگی، همواره نقش آفرین است و همسو با همین عناصر در یک صد سال قبل در سطح کشور، به مرور شاهد ایجاد فضاهای فرهنگی با کاربری های مختلف بوده ایم. ما شاهد راه اندازی سالن های سینما بوده ایم که به مرور توسعه یافته اند، تماشاخانه ها، فروشگاه های عرضه مصولات فرهنگی و…. این رقم در سالیان مختلف، به فراخور شرایط، دارای روند صعودی یا نزولی بوده اند که به جای خود، احتیاج به مطالعه و بررسی دارد.
او افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اجرای سند «اصول سیاست های فرهنگی کشور» و برای توسعه فضاهای فرهنگی تأسیس مجتمع های فرهنگی، هنری و سینمایی را در دستور کار خود قرار داد. مجتمع هایی که مشخصاً راه اندازی آنها از سالهای ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱ در دستور کار ارشاد قرار گرفت.
امین عارف نیا – مدیرعامل مؤسسه «کمک به توسعه فرهنگ و هنر»