با نگاهی فرهنگی رسانه ای به اتفاقات اخیر از حاشیه های خودخواسته بهاره رهنما و امیر تتلو تا حاشیه ناخواسته شهاب حسینی

صد کادو: این روزها حاشیه سازی گویی در وظایف اصلی تعدادی از سلبریتی ها تعریف شده و گاه از کارهای تخصصی این افراد پیشی می گیرد؛ بطوریکه اگر چند ماه به دور از حواشی باشند، از ترس فراموش شدن و بر سر زبان نبودن، دست به هر کاری می زنند تا حداقل چند روز هم که شده عکس و صحبتشان نقل صفحات فضای مجازی شود و مردم حتی به تمسخر از آنها بگویند.
حاشیه جزو لاینفک زندگی افراد معروف است و از دیرباز هم وجود داشته اما در جوامعی که سلطه فضای مجازی بر رسانه های رسمی پیشی می گیرد، بستری مناسب برای رواج حاشیه ها فراهم می شود که زمینه را برای پرداختن به حاشیه ها و حاشیه سازی از طرف افراد فراهم می آورد.
مشهور بودن یقینا خواسته اغلب انسان ها و خصوصاً هنرمندان است اما شهوت به شهرت، گاهی چنان در وجود آدمی رخنه می کند که ترجیح می دهد حتی اگر شده انگشت نما باشد اما ناشناخته و فراموش شده نه!
بی گمان حاشیه از تبعات شهرت است اما این که برخی افراد مشهور هیچ وقت و یا لااقل خیلی کمتر درگیر حواشی می شوند، نشان میدهد که شخص مشهور می تواند تا حد زیادی خودش را از حواشی دور نگه دارد و اگر شخصی پیوسته با حضور در جمع های مختلف و برنامه های مختلف و اظهارنظرهای به جا و بی جا پیوسته اهتمام در خودنمایی و عرض اندام داشته باشد، می توان گفت حاشیه سازی قسمتی از کار و زندگی این شخص است. به زبان خودمانی تر هنرمند هنرش را عرضه می کند و بی هنر حاشیه هایش!
در ادامه این گزارش، ایسنا با یک کارشناس فرهنگ و رسانه درباره سلبریتی هایی که خودخواسته و یا ناخواسته درگیر حاشیه می شوند، گفت وگویی داشته است.
علیرضا دباغ ـ کارشناس فرهنگ و رسانه ـ درباره هنرمندان و سلبریتی هایی که درگیر حاشیه می شوند، می گوید: حاشیه هایی که در اطراف سلبریتی ها می بینیم دو گونه هستند؛ یکی حاشیه های خودخواسته و دیگری حاشیه های برساخته ی دیگران. حاشیه های خودخواسته را سلبریتی های خالی از محتوا برای دیده شدن و جذب اسپانسرها و امیال دیگری که مد نظر دارند به شکل عمدی، برای خود به وجود می آورند و به آن پر و بال می دهند تا از آن ارتزاق کنند؛ در حقیقت حیات مادی این افراد و حضورشان در فضای فرهنگی و اجتماعی، وابسته به همین حاشیه هایی است که برای خودشان به وجود می آورند. در مقابل افرادی را داریم که سلبریتی بی حاشیه هستند، این افراد از آنجائیکه انسان هایی محتوایی هستند، نیازی به حاشیه پردازی برای خود نمی بینند، اما همین افراد هم مورد تهدید حاشیه ها هستند؛ چونکه برخی اشخاص دیگر به دلیلهای مختلف از حسادت و حب و بغض گرفته تا مطامع اقتصادی و حتی سیاسی برایشان حاشیه می سازند و آنها را گرفتار دردسر می کنند.
درگیر حاشیه شدن از معایب شهرت است
دباغ حاشیه را از تبعات شهرت می داند و اضافه می کند: شهرت می تواند هم برای خود فرد و هم برای دیگران از جهاتی مثبت تلقی شود و از جهاتی منفی. شخص مشهور از قبال شهرت خود از مزایای مختلفی نزد مردم و مسئولان برخوردار می شود، اما در کنار این مزایا، مضراتی هم پیش می آید و مشکلاتی هم برایش فراهم می شود؛ این به سبب آنست که وی در معرض دید دیگران است و همین در چشم دیگران بودن موجب می شود تا جزییات گفتاری و رفتاری وی بصورت ویژه مورد بررسی و اظهار نظر سایرین قرار گیرد. اگر کسی دنبال شهرت است باید به این مسئله توجه داشته باشد که شهرت هرچند ممکنست برای شخص مزایایی داشته باشد اما زندگی اش را به صورتی محدودتر می کند. شخص مشهور نمی تواند زندگی عادی خودش را داشته باشد. این شرایط برای همه افراد مشهور ـ چه مثبت و چه منفی ـ یکسان است و حساسیت ها درباره همه آنها وجود دارد.
شهرت شمشیر دو دَم است
بگفته این کارشناس فرهنگی، شهرت یک شمشیر دو دم است که گاهی روی خوش نشان میدهد و گاهی روی بد؛ ولی در هر حال هر دو متضمن یکدیگر هستند و با هم در یک ظرف قرار می گیرند.
دباغ در ادامه با اعلان اینکه در ذاتِ شهرت حاشیه وجود دارد، اضافه می کند با وجود ذاتی بودن حاشیه در کنار شهرت، تعدادی از افراد مشهور از حاشیه دوری می کنند و برعکس بعضی به دنبال حاشیه می روند.
او دراین زمینه مثال هایی از افرادی که عمدا به دنبال حاشیه می روند تا مطرح و دیده شوند، می زند و می گوید: بطورمثال «امیر تتلو» کارهایی که می کند و مطالبی که منتشر می کند همه به این معناست که من دارم با همین حاشیه ها زندگی می کنم و با حاشیه ها مطرح می شوم.
او اضافه می کند: چرا این اتفاق می افتد؟ چون شخص از درون تهی است و کسی که از درون تهی باشد و در عین حال به دنبال شهرت هم باشد، چاره ای ندارد جز این که حاشیه هایی را برای خود بوجود آورد. این اشخاص به جنبه های اخلاقی کارشان هم نگاه نمی کنند و این راه را تا آخر ادامه می دهند و از خطوط قرمز هم عبور می کنند. عمدا حاشیه هایی را ایجاد می کنند که با آن حاشیه ها مشهور شوند و می بینیم که موفق هم می شوند.
دباغ «بهاره رهنما» را هم بعنوان نمونه ای دیگری معرفی و تاکید می کند: در مورد مذکور اساسا ایشان هم به دنبال شهرت است که همان گونه که گفتیم فی نفسه چیز بدی نیست اما برخی از ابعاد این رفتارِ سلبریتی ها، روحی و روانی است و بعضی دیگر اقتصادی. باید ببینیم آن شخص به چه دلیلی دنبال این است که برای خودش حاشیه بوجود آورد و با آن حاشیه ها به شهرت برسد.
مشاهیر به دور از حاشیه
او سپس از افرادی نام می برد که با وجود مشهور بودن هیچ وقت درگیر حاشیه نمی شوند. دباغ دراین زمینه می گوید: در بین مشاهیر معاصر اشخاصی را داریم مثل استاد شفیعی کدکنی که در اینستاگرام هم صفحه فعالی دارد اما حاشیه ای در آن نیست. اگر شخص غنی باشد، شهرتِ بدون حاشیه به دنبالش خواهد آمد. در صفحه ایشان به جز ادبیات و آثار فاخر فرهنگی و هنری چیزی عرضه نمی گردد اما همین مطالب هم علاقمندان خاص خودش را دارد. انگیزه این شخص کسب شهرت نبوده بلکه هنرش را عرضه نموده و عرضه هنر برایش شهرت آورده است؛ یعنی امری کاملا محتوایی.
مجری هایی که برای خود حاشیه می خرند!
وی در ادامه صحبت هایش اشاره کرد: شخص بی محتوایی که از هنر عاری است و به دنبال شهرت است، چاره ای ندارد جز این که با ایجاد حاشیه موجب جذب افراد حتی بصورت منفی به سمت خودش شود. حتی اگر این توجه ها منفی باشد باز هم این کار را انجام می دهد؛ بدین سبب هر روز هم بر حاشیه هایش اضافه می شود. این مساله فقط مربوط به سلبریتی ها و اینفلوانسرها نیست بلکه درباره مجریان و بازیگران سینما و تلویزیون هم خیلی اتفاق می افتد. اطلاع دارم تعدادی از مجری های برنامه های تلویزیونی تعمدا مباحثی را مطرح می کنند که برای خودشان و برنامه شان حاشیه درست کنند و به وسیله همان حاشیه ها برای خودشان شهرت می خرند. حتی مجریان و بازیگرانی بودند که اصلا مشهور نبودند اما بواسطه حاشیه هایی که برای خودشان ایجاد کردند، به سر زبان ها افتادند و مطرح شدند.
حاشیه های ناخواسته شهاب حسینی
دباغ که دکترای فرهنگ و رسانه دارد، از افراد مشهوری که ناخواسته درگیر حاشیه می شوند هم یاد می کند و می گوید: بطورمثال شهاب حسینی بازیگر کم حاشیه ای بوده اما الان می بینیم که درگیر حاشیه شده است. این حاشیه را خودش به وجود نیاورده، برایش حاشیه ساخته اند. در مورد یک اظهار نظر ساده ای که از عقاید شخصی اش بیان می کند برایش حاشیه درست می کنند. حساب این ها را باید از اشخاص دیگر جدا کرد. کسی که برنده جشنواره کن است، دلیلی ندارد برای خودش حاشیه درست کند؛ افراد دیگری برایش حاشیه درست می کنند.
دباغ درباره دلیلهای این اتفاق نیز توضیح می دهد: ممکنست وب سایتی برای جذب مخاطب این کار را بکند یا حتی یک بنگاه اقتصادی باشد و یا افراد مغرضی باشند که بخواهند یک شخصیتی را به سبب عقاید شخصی اش زیر سوال ببرند و برایش ایجاد حاشیه کنند و یا مطامع سیاسی پشت پرده ای داشته باشند. این ها از مضرات شهرت است. فرد مشهور، دائم زیر ذره بین افراد و مورد قضاوت اشخاص مختلف است.
راه فرار سلبریتی از حاشیه چیست؟
وی در پاسخ به این پرسش که راه گریز هنرمندان از حاشیه های ناخواسته ای که گریبانگیرشان می شود، چیست؟ می گوید: هیچ گریزی از حاشیه های ناخواسته وجود ندارد؛ برای اینکه شخص وقتی که مشهور می شود، چه بخواهد و چه نخواهد خودش را در معرض قضاوت دیگران قرار خواهد داد. حتی اگر عقاید شخصی اش را بیان کند، حاشیه برایش به وجود می آید.
دباغ در عین حال در آخر از ملاحظاتی می گوید که اشخاص مشهور را از درگیر حاشیه شدن مصون می دارد: ملاحظاتی هم وجود دارد؛ به هر حال کسی که می داند در معرض دید است، طبیعتا باید ملاحظات بیشتری در گفتار و کردارش داشته باشد. لباس پوشیدن، حرف زدن و غذا خوردن، حضورش در مکان های عمومی، همه باید ضابطه مند باشد و این ملاحظات سختی هایی هم برایش به وجود می آورد. از همه مهتر این که اگر نمی خواهد برایش حاشیه درست شود، مسائل خصوصی خودش را در معرض دید و انظار دیگران قرار ندهد. بطورمثال مسائل روزمره زندگی و فیلم های خصوصی اش را منتشر نکند که اگر این کار را بکند، باید بداند که در معرض حاشیه قرار می گیرد.
علیرضا دباغ ـ کارشناس فرهنگ و رسانه

منبع: sadkado.ir