هاشم رضی و داشته های باستانی ما

سعید اسلام زاده در پی درگذشت هاشم رضی با اشاره به نگاه بی غرض و عاری از تعصب او نوشته است: هنوز هم وقتی مقرر است جایی درباره ایران باستان و آیین ها و جشن هایش صحبت کنم، ورق زدن و مرور کتاب های رضی کمک بزرگی است. داشته هایی که از آثار رضی نصیبم شد هنوز هم توشه راه است.
این فعال فرهنگی و مجری رادیو و تلویزیون در پی درگذشت هاشم رضی، پژوهشگر و نویسنده تاریخ ادیان ایران و جهان در یادداشتی که با عنوان «هاشم رضی و داشته های باستانی ما» در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: «نیمه های دهه هفتاد بود که با کتاب «میتراییسم» یا آیین مهر با نام هاشم رضی آشنا شدم که بعدها فهمیدم نام بزرگی است.
این کتاب نگاه و نظرم را به ادیان باستانی و اسطوره ها، هم شکل داد و هم تغییر.
نگاه جزیی نگر رضی در کتاب آیین مهر برای من که دانشجوی گریزان از درس و مشق مکلف دانشجویانه بودم، مفری بود برای رفتن به دل تاریخ سرزمینی دور که پیوندهایش را با ما در سالهای پایانی هزاره دوم به کلی از دست داده بود و نهایتاً به تعصبات ایرانی گرایی راه می برد. اما نگاه هاشم رضی برای ما چنان بی غرض و عاری از تعصب بود که مشتاقمان می کرد برای دیدن و خواندن دیگر کتاب هایش که البته آن روزها چندان هم راحت به دست نمی آمد. و طرفه آن که تنها راه شناخت من از خودمان و جهان هم فقط کتاب بود و منابع مکتوب.
وقتی که کتاب «گاه شماری جشن های ایران باستان» را خواندم برایم اعجاب انگیز بود که چنین پژوهش دشوار و پرمطلبی را یک نفر به تنهایی گرد آورده و حالا خواننده ها باید طی سال ها بخوانند و به آن رجوع کنند. به لحاظ روش تحقیق این کتاب، مانند میتراییسم بود و خواندنش با آن جزییاتی که از جشن ها و آیین ها در کتاب آمده بود، شوق مرا به آیین به منزله بخش مهمی از تاریخ و اسطوره و حتی صورت نمادین ادیان، افزون کرد.
علاقه به موضوعات ایران باستان و اساطیر و متون پیشااسلامی ایرانی، بی واسطه در کتاب اوستا با ترجمه و پژوهش و نگارش هاشم رضی به مرحله مهمی رسید. تورق کتاب اوستا از سویی آشنایی با نوع نگارش متون مقدس و اساطیری بود و از دیگر سو واژگانی که می توانست گنجینه بی بدیلی برای من باشد که آن روزها در نیمه دهه هفتاد معلمی ادبیات می کردم و روزنامه نگاری.
سال ها از آن روزها گذشته و افزون بر پژوهش های بهادار هاشم رضی منابع مکتوب به شکل مقاله و کتاب در قفسه کتاب های اسطوره ای و تاریخ ایران باستان من قرار گرفته است، اما هنوز هم وقتی مقرر است جایی درباره ایران باستان و آیین ها و جشن هایش صحبت کنم، ورق زدن و مرور کتاب های رضی کمک بزرگی است. داشته هایی که از آثار رضی نصیبم شد هنوز هم توشه راه است.

روحش در آرامش باد.»