انصراف اعتراضی پنل پژوهشی و میزگرد شبیه خوانی از جشنواره تئاتر آیینی سنتی ما به تحقیر فرهنگ معترضیم

در حالیکه حدود دو هفته تا برگزاری جشنواره نمایش های آیینی و سنتی باقی مانده است، شرکت کنندگان یکی از بخش های این جشنواره، به شکل تعدادی از حضور در این رویداد کناره گیری کردند.
به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، همایش پژوهشی یکی از بخش های جشنواره نمایش های آیینی و سنتی است که معمولاً در چارچوب چند پنل با مبحث های متعدد و در ارتباط با نمایش های ایرانی برگزار می گردد. سال جاری هشتمین همایش پژوهشی جشنواره نمایش های آیینی و سنتی در دوره بیستم این جشنواره برگزار می شود که در آن پنلی با مبحث شبیه خوانی تعریف شده بود و رضا کوچک زاده، پژوهش گر و کارگردان هنرهای نمایشی، طراحی و مدیریت آنرا به دعوت دبیر علمی همایش بر عهده گرفته بود. این پنل پژوهشی قرار بود با عنوان «شبیه خوانی؛ نگرشی نوین» برگزار گردد و در ادامه اش میزگردی هم جهت بررسی آینده ی شبیه خوانی برپا شود اما کوچک زاده حدود دو هفته تا برگزاری جشنواره، اعلام نمود که پژوهشگران شرکت کننده در این بخش، با انصراف گروهی و اعتراضی، در این همایش حاضر نمی شوند.
کوچک زاده در گفتگو با ایسنا درباره علل این انصراف می گوید: چند دوره ای هست که در جشنواره نمایش های آیینی و سنتی و گاه برخی جشنواره های دیگر دیده ایم مصوبه ها و تعهداتی که در فراخوان جشنواره اعلام شده، اجرا نشده یا به کم ترین شکل ممکن فروکاسته شده است. بخصوص درباره بخش پژوهش شاهد بوده ایم که در فراخوان ها مبالغی بعنوان کف و سقف کمک هزینه (پژوهانه) به پژوهشگران شرکت کننده اعلام شده است ولی تجربه من و خیلی از همکاران نشان داده است در نهایت، رقم پرداختی بسیار پایین تر از کف تعهد اعلام شده در فراخوان بوده و همان هم با فاصله زمانی زیاد پرداخت شده است. به صورتی که دیگر دست آن پژوهشگر به جایی بند نبوده که اعتراضش به چشم آید یا کاری از دستش برآید؛ چونکه مقاله اش را در ایام همایش ارائه داده و نسخه کامل آنرا هم به دبیرخانه همایش تحویل داده است. برای نمونه، همین همایش در سه دوره پیش (شش سال پیش) متعهد شده بود به مقاله هایی که برای سخنرانی برگزیده شده بودند، مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان پرداخت کند اما بعد از یک ماه و اندی از آخر همایش، فقط ۳۰۰ هزار تومان به حسابم واریز کردند! و اعتراض هر یک از ما به دبیر همایش و حتی دبیر جشنواره راه به جایی نبرد.
او ضمن اشاره به موارد مندرج در فراخوان هشتمین همایش جشنواره تئاتر آیینی و سنتی اضافه می کند: در این فراخوان اعلام شده مبلغی بین ۲.۵ تا ۴ میلیون تومان به پژوهشگرانی که آثارشان پذیرفته شود، پرداخت خواهد شد. طبیعی است که پژوهشگران هم همین مبالغ را بعنوان تعهد جشنواره در نظر گرفته اند.
نویسنده ی کتاب های «فهرست توصیفی شبیه نامه های قاجار» و «فهرست توصیفی شبیه نامه های ملک» درباره چندوچون حضورش در این دوره از جشنواره توضیح می دهد: سال جاری هشتمین همایش پژوهشی نمایش های آیینی و سنتی برگزار می گردد. همان گونه که اشاره کردم، شش سال پیش در این همایش شرکت داشتم. اما وقتی در آن دوره با بدقولی مدیران جشنواره روبه رو شدم، دبیر بخش همایش وعده داد که حتما در آینده جبران می کند که در شش سال قبل این اتفاق نیفتاد. حتی مقاله من که به قول داور همایش بهترین مقاله آن دوره بود، از انتشار در کتاب مجموعه مقالات جا ماند و بعد از پرسش من اعلام گردید این مسئله غیرعمدی بوده و جبران می شود. ولی جالب است که در مجموعه مقالات دو دوره بعدی هم منتشر نشد.
کوچک زاده ادامه می دهد: سال جاری آقای حمیدرضا اردلان، دبیر علمی همایش، در تماسی گفت به جبران آن اشتباه، می خواهد طراحی و مدیریت پنل پژوهشی بخش شبیه خوانی را به من بسپارد و خواست که خودم برای این بخش برنامه ریزی کنم. به ایشان گفتم مشکلی نیست ولی نگرانم مثل دوره های گذشته بدقولی شود و شرمنده دوستانم شوم و ایشان اعلام نمود چون این مبالغ مصوب شده و در فراخوان هم قید شده است، تغییری نخواهد داشت و سقف آن مبالغ را به پژوهشگران پنل شما می پردازیم.
او می گوید که بر طبق این قول و قرار با چند پژوهشگر گفتگو کرده و آنان را به شرکت در این بخش دعوت کرده است.
کارگردان نمایش های «راشومون» و «جهان انزوا» می افزاید: سیزده یا چهارده چکیده مقاله در آن زمان به دستم رسید و من شش چکیده برتر را انتخاب کردم و برای مدیر بخش پژوهش فرستادم که در صورت تایید، نویسندگان به تکمیل آنها بپردازند. چکیده های هر شش مقاله امتیاز لازم را به دست آوردند و نویسندگان هم مشغول نگارش و تکمیل آثارشان شدند. ترکیب مقاله های این پنل به این شرح بود:
۱. شبیه خوانی؛ هنری مینوی و دنیوی، رحمان مرتضوی (پسادکترای حکمت هنر و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان)
۲. پیوند میان ادیان در شبیه خوانی اسلامی، رضا کوچک زاده (کارگردان و پژوهش گر هنرهای نمایشی)
۳. سازوکارهای شبیه خوانی در حفظ تداوم نمایشی و احیای نظم آیینی، شهاب پازوکی (دکترای پژوهش هنر)
۴. ماسک و عروسک در شبیه خوانی، امیر سهرابی (کارشناس هنرهای نمایشی و پژوهش گر نمایش های ایرانی)
۵. بررسی سبک ها و مکاتب شبیه خوانی در ایران، مسلم نادعلی زاده (استادیار رشته ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی اهل بیت)
۶. چگونه اپرایی ایرانی داشته باشیم؟، روح الله سمیع (نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر)
این پژوهشگر می افزاید: در پیگیری هایی که چند روز پیش داشتم، از آقای فتحعلی بیگی _ دبیر جشنواره _ شنیدم که رقم پرداختی بسیار پایین تر از مصوبه جشنواره خواهد بود و مقرر است «حداکثر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پرداخت شود». در تماسی که با دبیر همایش داشتم، ایشان گفت متاسفانه به علت کمبود بودجه این مسئله هست ولی هیچ تلاشی برای حل آن و انجام تعهدشان در مقابل پنل ما انجام نداد؛ در حالیکه دبیر باید به فراخوان متعهد باشد. از طرفی، شاهد هیچ کوششی از طرف دبیرِ جشنواره هم نبودیم. گویا از دید ایشان در وضعیتی طبیعی به سر می بریم.

او یادآوری می کند: مسئله ما تنها بخش مالی ماجرا نیست بلکه مسئولیت ناپذیری در مقابل تعهدی است که یک جشنواره رسمی به یاری دهندگانش می دهد؛ بخصوص برای پژوهشگران که بسیاری شان حقوق بگیر جایی هم نیستند و معمولاً بین همایش هایی که در سال برگزار می شود، یکی را برای شرکت انتخاب و روی مبلغ آن حساب می کنند تا بتوانند با دریافتی شان دست کم چند کتاب ضروری شان را خریداری کنند. در این دوره سخت اقتصادی و در وضعیتی که وزارت ارشاد هیچ کمکی به آنها نمی کند، این مسئله حساس تر می شود. البته که این مبالغ اندک پرداختی، دستمزد پژوهشگرانی نیست که برای نوشتن یک مقاله پژوهشی، دست کم دو یا سه ماه وقت گذاشته اند و برخی هم از تجربه ی طولانی عمرشان دست آوردی به دیگران تقدیم می کنند؛ چون این مبالغ در دنیای واقعی شاید پاسخگوی هزینه های یک هفته زندگی باشد ولی وقتی همین مبلغ هم به شکل درستی پرداخت نمی گردد، احساس توهین و تحقیر می نماییم. ازاین رو حاضر نیستیم آنرا بپذیریم.
کوچک زاده ضمن اشاره به اینکه سال جاری بیستمین دوره جشنواره آیینی و سنتی برگزار می شود، اضافه می کند: انتظار می رفت تجارب ۱۹ دوره گذشته این جشنواره تا حدودی به کار بیاید و برگزارکنندگان بخش پژوهش هم برآوردهایی را متناسب با شرایط روز انجام می دادند و پرداخت می کردند. نه اینکه بی تعهدی و بدقولی خویش را با یک عذرخواهی زبانی پاسخ دهند. عذرخواهی آنان به چه کار ما می آید؟ آنها زمانی اعلام نموده اند رقمِ پرداختی از کف تعهد اعلام شده کمتر خواهد بود که ما مقاله های خویش را تکمیل کرده ایم و فقط باید آنرا می فرستادیم. تازه بعد از پیگیری های شخصی متوجه این بدقولی شدم در حالیکه احیانا خیلی از پژوهشگران هنوز متوجه این خلف وعده نشده اند و شاید مقرر است تا روز بعد از همایش هم درنیابند. شاد نیستم از اینکه می بینیم آثار و پدیدآوران در جشنواره های کنونی هیچ ارزشی برای مدیران ندارند و آنها جشنواره سالاری را تنها برای سودهای شخصی برگزاری اش پیش گرفته اند.
نویسنده کتاب های «رضای نامه» و «تئاتر (و) جامعه (و) تئاتر» تاکید می کند: فکر کردیم یک مرتبه هم که شده به صورت رسمی و منطقی، اعتراض خویش را به گوش دوستان برسانیم بلکه زعمای وزارت ارشاد راهکاری بیندیشند برای این همه آشفتگی و بی برنامگی در فضای فرهنگی کشور.
او با یادآوری این نکته که کمبود بودجه همیشه گریبان هنرمندان را می گیرد، می افزاید: همیشه فشار کمبود بودجه به هنرمندان تحمیل می شود. هیچگاه ندیده ایم یک دبیر یا مدیر و وزیر به علت کمبود بودجه از دستمزد خود بزند و اعلام نماید به علت تعهدی که در مقابل دیگران دارد، دریافتی اش را میان ایشان تقسیم می کند.
کوچک زاده ادامه می دهد: می دانم آن همایش با مقاله های دیگر برگزار می گردد. قصد ما هم ضربه زدن به جشنواره یا همایش یا حتی دشمنی با آنان نیست بلکه تنها اعلام رسمی و به حق اعتراض است. پژوهشگران و هنرمندان هم باید جایی اعتراض خویش را به گوش مسؤولان برسانند.
او با ابراز تاسف از وضعیت معیشتی اهالی فرهنگ و هنر در دوران کرونا می گوید: در این دوران که اهل فرهنگ به اندازه یک کارگر ساختمانی هم دیده نشدند و حتا شهروند هم پنداشته نشدند، خوب بود دست کم دوستان برگزارکننده جشنواره به تعهد خود پایبند باشند. خیلی از استادان و پژوهشگران ما به علت همین مسائل، عرصه کار را ترک کرده اند و نبود آنان به فرهنگ کشورمان ضربه می زند و این چنین است که فرهنگ سرزمین مان به این حال و روز افتاده است.
کوچک زاده خاطرنشان می کند: تهاجم فرهنگی از برون نیست بلکه از درون است. وقتی افراد ناکارآمد اجازه نمی دهند اهالی فرهنگ حاصل تجربه عمرشان و دستاوردهای کارآمدشان را ارائه دهند تا نسل جدید از تکرار آنها بپرهیزد و همه چیز را از نو شروع نکند، وضعیت همین است که می بینیم؛ همه چیز واپس گرا شده است.
او در انتها تاکید می کند: اعتراض ما صرفاً مالی نیست ولی آنچه بر ما گذشت، دریچه ای است که نشان داده است چقدر فرهنگ در نگاه مدیران مان حقیر شده است. ما به تحقیر فرهنگ معترضیم.
ایسنا پیگیر پاسخ مسؤلان جشنواره تئاتر آیینی سنتی در این حوزه است.

منبع: صد کادو