در شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی به بحث گذاشته شد بررسی كلیات جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی

چهارمین جلسه شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی با موضوع بررسی «کلیات جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی»، همین طور «پیشنهاد تامین قانون مالکیت معنوی آثار هنری به حوزه طراحی و معماری» و موضوع «نقش انجمن آثار و مفاخر در احیای فرهنگی بناهای بزرگان حوزه ادب و هنر» اجرا شد.
به گزارش صد کادو به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، چهارمین جلسه شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر آموزش و پرورش، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و سایر اعضاء حقیقی و حقوقی به صورت حضوری و نیمه حضوری در محل دبیرخانه این شورا انجام شد.
محمدحسین ایمانی خوشخو دبیر شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دستور اول جلسه که به بررسی کلیات جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی اختصاص داشت، اظهار داشت: با وجود توفیقاتی که در ۴۰ سال انقلاب اسلامی به دست آورده‎ ایم متأسفانه در حوزه معماری اسلامی به دلیلهای مختلفی توفیقاتی نداشته ایم. همین طور هنر معماری در کشور متولی اصلی ندارد.
وی افزود: یکی از راه هایی که ممکنست منجر به احیاء معماری اسلامی شود، استفاده از ابزار تشویق در این حوزه می باشد، پس اهدای جایزه ملی در حوزه معماری را با موافقت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دستور کار قرار دادیم.
دبیر شورای هنر اشاره کرد: جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی از جانب پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی و بنیاد ملی معماری انقلاب اسلامی پیشنهاد شده است.
در ادامه عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن تبریک میلاد حضرت زینب (س) و روز پرستار اظهار داشت: کادر درمان کشور با ایثارگری و فداکاری در این ایام شیوع ویروس کرونا جلوه ای از هنر انسانی را به نمایش گذاشتند.
ایشان سپس به پروسه ابلاغ مصوبات شورای هنر اشاره نمود و اضافه کرد: ضروت دارد پروسه ابلاغ مصوبات مسیر روشن تری داشته باشد و دیگر اینکه اهتمام اعضای شورای هنر و حضور مستمر در جلسات این شورا، منجر به اطمینان خاطر بیشتری از مصوبات خواهد شد.
وزیر ارشاد نیز تاکید کرد: با اصل جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی موافقت وجود دارد اما ضرورت دارد که اعتبارسنجی جایزه، در سطحی باشد که اثرگذار و جریان ساز شود. همین طور این جایزه باید در جامعه علمی جایگاه داشته باشد.
سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تبریک میلاد حضرت زینب (س) و روز پرستار اظهار نمود: پرستاران کشور در این ایام کرونا تصویر باشکوهی از نظام سلامت را به نمایش گذاشتند که جای تقدیر و تشکر دارد.
ایشان سپس به بخشنامه شورای هنر اشاره نمود و اظهار داشت: این بخشنامه سال ۱۳۷۷ در جلسه ۴۲۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است و تاکید شده که مصوبات شورای هنر بعد از تصویب نهایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به دستگاه های اجرائی ابلاغ می شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: می توان برای ابلاغ مستقیم مصوبات شورای هنر توسط خود این شورا ماده واحده ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کرد چونکه مصوبات ستاد راهبری اجرای مهندسی فرهنگی و نقشه جامع علمی کشور مستقیماً ابلاغ می شود و شورای هنر نیز به لحاظ تخصصی بودن این پتانسیل را دارد.
عاملی درباره پیشنهاد جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی در جلسه اظهار نمود: تاریخ و تمدن یک کشور به معماری آن وابسته است پس معماری یک کار تشریفاتی نیست و بیان کننده هویت دوره های مختلف تاریخی است.
وی افزود: اساساً مفهوم معماری از یک برآمدگی و برجستگی در سطح زمین شکل گرفته است که این برآمدگی به صورتی نمایندگی یک معنایی را می کند. به لحاظ معنا شناسی و از منظر مطالعات فرهنگی، معماری حکایت از بودن و نبودن های فردی و اجتماعی می کند و ظرفیت هویت سازی ملی در آن نهفته است.
عاملی اشاره کرد: ایران ما دوران شکوفا و جهانی به لحاظ آثار تمدنی و جهانی معماری داشته است. ولی در چند دهه اخیر، جایگاه جهانی آن ضعیف شده است و در معماری های دیگر ادغام شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اعلان اینکه معماری یک موجود زنده است، اضافه کرد: از سبک معماری اسلامی و ادوار تاریخی و هویت ساز معماری دور شده ایم. در همین دوره انقلاب اسلامی فرصت های طلایی برای باز تولید و نوآوری در ایجاد سبک های جدید معماری در پیوند با ریشه های تاریخ وجود داشت. بعنوان مثال ساختمان های مهم و پر تکرار مثل ساختمان ایستگاه های قطار شهری، بانک ها، ساختمان‎های اداری و همین طور مدارس و دانشگاه ها می توانست نشان از موجودیت هویتی ایران انقلاب اسلامی باشد که متأسفانه در آن کوتاهی شده است.
وی اشاره کرد: در همین دوره ده ها شهر جدید ساخت شده است که در ساخت شهرهای جدید می توانستیم نمودهای پر رنگی از تمدن اسلامی ایرانی را به نمایش بگذاریم.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اعلان اینکه با اصل جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی موافق هستم، تاکید کرد: فقط با این جایزه نمی توان وضعیت معماری موجود در کشور را اصلاح کرد و نیازمند یک برنامه جامع برای ساماندهی وضع موجود هستیم که مشارکت ذی نفعان و همه متفکران، پژوهشگران و دانشجویان حوزه معماری برای تدوین آن بسیار لازم است.
عاملی اشاره کرد: سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده که برای اجرائی شدن نیازمند وحدت نظر کارگزاران این حوزه است. پس دانشگاه، دانشجویان، اساتید، محققین این حوزه باید در این راه قرار گیرند.
وی اشاره کرد: جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی باید از یک سطح عالی برخوردار باشد و توسط رئیس جمهور اهدا شود که این امر نتایج حقوقی مناسبی برای اساتید خواهد داشت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در آخر پیشنهاد داد: اساسنامه جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی با مشورت انجمن معماری ایران و سایر انجمن های مربوطه و همین طور با مشورت وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت علوم و دانشگاه های مرجع حوزه معماری نهایی شود و پس از تأیید نهایی در شورای هنر در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.
در ادامه امیر محمدخانی، رئیس بنیاد معماری انقلاب اسلامی اظهار داشت: بنظر می رسد یکی از جدی ترین راهکارهای اصلاح وضعیت معماری موجود تعیین جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی است.
وی با تاکید بر اینکه معماری از منظر هنر فراموش شده است، اشاره کرد: با وجود تمدن بی نظیر کشور در حوزه معماری، متأسفانه وضعیت معماری شهرها آشفته است و معماری حال حاضر با اهداف انقلاب اسلامی هماهنگ نیست.
محمدخانی با ابراز تأسف از عدم اهتمام برای اصلاح وضعیت معماری موجود در کشور، اضافه کرد: از جانب دیگر تولید محتوا و اسناد بالادستی بسیار خوبی در حوزه معماری تدوین شده است.
رئیس بنیاد معماری انقلاب اسلامی با اعلان اینکه هم اکنون جشنواره ها و جایزه های اندکی در حوزه معماری برگزار می شود، افزود: جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی می تواند پیوند بین اسناد حوزه معماری و جریان معماری را بوجود آورد.
ایشان سپس به تشریح اساسنامه پیشنهادی جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی پرداخت و اظهار داشت: از رویکردهای کلان جایزه می توان به معرفی الگوهای مناسب معماری ایرانی ـ اسلامی توسط اساتید، دانشجویان و علاقه مندان، رسانه های کشور و فراهم کردن امکان دستیابی سبک معماری انقلاب اسلامی اشاره نمود.
محمدخانی با اعلان اینکه معماری های خوب در سطح کشور ایجاد می شود اما شناسایی و معرف نمی شوند، اضافه کرد: از اهداف این جایزه ایجاد رقابت سالم میان طراحان و سازندگان و ایجاد بستری برای هم اندیشی میان آنها و همین طور تشویق اساتید، دانشجویان و اندیشمندان حوزه معماری به ارتقاء سطح کیفی پرورش و آموزش اشاره نمود.
رئیس بنیاد معماری انقلاب اسلامی افزود: در اساسنامه پیشنهادی جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی پیشنهاد شده که آثار معماری در ۲۷ گروه کلی از انواع بنا با کاربری های متنوع تا مدیریت ساخت و کارفرمایان مورد بررسی قرار گیرند.
وی درمورد نوع و میزان جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی اظهار داشت: پیشنهاد داریم جایزه شامل نشان عالی معماری انقلاب اسلامی ایران، تندیس جایزه و همین طور هدیه مادی حسب مورد طبق ماده ۲۰ بخشنامه اعضای نشان های دولتی جمهوری اسلامی ایران تعیین شود و در صورت جذب حامی نیز امکان افزایش جوایز در هر دوره امکان پذیر خواهد بود.
همین طور محمدتقی نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وازرت علوم در این نشست اظهار نمود: سه دانشگاه کشور در زمان پیش از انقلاب در حوزه معماری دانشجو پرورش می دادند که پس از انقلاب اسلامی باتوجه به استقبال از این رشته، تعداد دانشگاه های معماری افزایش پیدا کرد اما متأسفانه در این چهل سال آثار فاخری در حوزه معماری ثبت نشده که ضرورت دارد این مساله لطمه شناسی شود.
وی افزود: جایزه ملی انقلاب اسلامی به تنهایی نمی تواند که وضعیت آشفته معماری اسلامی در کشور را سامان دهند چونکه دغدغه اصلی تربیت دانشجوی درخور معماری است.
نظرپور ضمن انتقاد از عدم امتیاز طراحی آثار فاخر در ارتقا اعضای هیأت علمی حوزه معماری، تاکید کرد: طراحی آثار فاخر بعنوان یک معیار و امتیاز برای ارتقاء اساتید حوزه معماری تعیین شود.
معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وازرت علوم اشاره کرد: ضرورت دارد دانشکده های معماری کشور نیز در تربیت نیروی مشتاق معماری ارتقاء یابند چونکه معماری یک جوشش درونی است و در صورت غلیان این جوشش، آثار فاخری ثبت خواهد شد.

همین طور محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش اظهار نمود: با اصل جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی موافق هستم اما معتقد هستم که این جایزه برای حل وضعیت معماری موجود کافی نیست.
وی با اعلان اینکه نخستین سطح تماس یک فرد بیرونی با یک جامعه پیش از گفتگو، معماری است، اضافه کرد: شاید بتوان گفت حوزه معماری یکی از امور فراموش شده است که نیازمند توجه و اهتمام بیشتر است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد: متأسفانه هم اکنون هویت معماری که بیان اصول معینی از انقلاب اسلامی باشد، تعریف نشده است. بعنوان مثال در شهر تهران آشفتگی و شلختگی در معماری وجود دارد.
وزیر آموزش و پرورش بر لزوم تعریف اصول حاکم بر معماری اسلامی تاکید کرد و اظهار داشت: شاخص ها و خاصیت های معماری اسلامی تعریف و به سطوح مختلف اشاعه داده شود.
علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر نیز در این نشست با اعلان اینکه در حوزه آموزش معماری پس از انقلاب موفق بوده ایم، اظهار نمود: اما متأسفانه در بحث کیفیت و کارایی معماری آنگونه که شایسته است، موفق نبوده ایم. بعنوان مثال حتی در طراحی بعضی از مساجد نیز هیچ نمادی از معماری ایرانی و اسلامی دیده نمی گردد.
وی اشاره کرد: بخشنامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، سال ۱۳۸۱ بنا به پیشنهاد فرهنگستان هنربه تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و به وزارت مسکن و شهرسازی نیز ارجاع شد که متأسفانه این بخشنامه بطور کامل اجرائی نشده است.
سرپرست فرهنگستان هنر افزود: جوایزی نیز در حوزه معماری از جانب بخش خصوصی به صورت سالانه اهدا می شود که اقدام بسیار شایسته ای است.
اسماعیلی با تاکید بر اهمیت کیفیت جوایز حوزه معماری، اشاره کرد: برای برگزاری جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی باید نهادهای ذی ربط، جامعه معماری و صاحب نظران این حوزه نقش داشته باشند.
همین طور منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اعلان اینکه با جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی موافق هستم، تاکید کرد: نگاه و مسائل هنری را نمی توان محدود کرد و چارچوبی برای آن در نظر گرفت.
وی افزود: از باب مدیریت و حکمرانی معماری در ابتدا باید به موضوع شهرسازی در کشور توجه کرد و به معماری اسلامی هدایت شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: علت تنوع و گستردگی فراوان معماری در کشور، به تعدد دانشگاه ها و مؤسسات حوزه معماری وهمچنین توجه به طراحی های ظاهری فقط برای کسب درآمد مرتبط می باشد. همین طور به لحاظ فرهنگی، اجتماعی، خانواده به معماری اسلامی توجه نشده است.
وزیر علوم تاکید کرد: برای احیای معماری اسلامی به اقدام جمعی و هماهنگ بین جامعه در رابطه با معماری نیاز است و همین طور جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی هم بعنوان یک عامل اثرگذار می تواند به این امر کمک نماید.
وی با اعلان اینکه معماری اسلامی بسیار فراتر از المان های اسلامی است، اشاره کرد: ضرورت دارد برای بعضی از مناطق شهرهای کشور، رعایت الگوهای معماری اسلامی الزامی شود و همین طور تعریف فاکتورهای معماری اسلامی باید به سمت آموزش و اجرا سوق داده شود.
همین طور بهمن نامور مطلق رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی ـ ایرانی استاد فرشچیان اظهار داشت: با اصل جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی موافق هستم چونکه بعنوان مثال در حوزه سینما اهدای جوایز هم در عرصه داخل و هم بین المللی تأثیرگذار بوده است.
وی با تاکید بر اینکه در حوزه نظریه پردازی و زیبایی شناسی معماری گرفتار کمبود هستیم، اشاره کرد: ضرورت دارد فاکتورهای معماری اسلامی تعیین شود چونکه در پیش از انقلاب با سه دانشکده مرجع در حوزه معماری صاحب سبک بودیم اما هم اکنون متأسفانه با وجود گسترش آموزش و مراکز آموزشی معماری صاحب سبک نیستیم.
رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی ـ ایرانی استاد فرشچیان افزود: شاید بتوان گفت آشفتگی فکری موجود در شهر ناشی از آشفتگی معماری و فضای شهر است.
نامور مطلق با اعلان اینکه در حوزه دکوراسیون و معماری داخلی نیز با مشکل مواجه هستیم، اشاره کرد: راه اندازی رشته معماری داخلی در دانشگاه استاد فرشچیان بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
در ادامه محمدمجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: با وجود تعدد و تکثر جوایز مختلف در کشور، جای خالی جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی محسوس است.
ایشان سپس بر لزوم تعریف معماری اسلامی متناسب با شرایط حال تاکید کرد و اضافه کرد: محتوای آموزشی رشته معماری مهمست چونکه در سالهای اخیر مفاهیم غیر ایرانی در دستور کار تدریس قرار گرفته است.
دکتر حسینی افزود: توفیق این جایزه در این است که پشتوانه فکری و فرهنگی از نظام آموزشی به رشد معماران جوان کمک نماید.
معاون امور هنری وزارت ارشاد اضافه کرد: اگر طرح های معماری اسلامی مورد تأیید یک نهاد مربوطه قرار گیرد و منجر به تخفیف مالیاتی شود، بطور قطع مورد استقبال سازندگان قرار خواهد گرفت.
همین طور حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این نشست اظهار داشت: در حوزه فلسفه معماری بنا دارای سه ساحت سرپناه، ساختمان و معماری است که متأسفانه حوزه معماری در سالهای اخیر مورد غفلت قرار گرفته است
وی با اعلان اینکه در حوزه معماری فقط یک سری مهندس تربیت شده است، اشاره کرد: هم اکنون در ترببت معمارهای نظریه پرداز گرفتار مشکل هستیم.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اشاره کرد: برای اصلاح وضعیت معماری حال حاضر به جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی نیاز است اما جایزه به تنهایی نمی تواند این وضعیت را سامان دهد.
در آخر بررسی دستور اول جلسه که به بررسی کلیات جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی اختصاص داشت، مقرر شد: دبیرخانه شورای هنر با مشورت از اعضای جلسه و دستگاه های ذی ربط فهرستی از مسائل اصلی حوزه معماری برای تدوین پیش نویس اساسنامه جایزه ملی معماری انقلاب اسلامی را تهیه و در جلسه آتی شورای هنر ارائه شود.
دستور دوم جلسه به بررسی پیشنهاد تامین قانون مالکیت معنوی آثار هنری به حوزه طراحی و معماری اختصاص داشت که محمدخانی در این خصوص اظهار نمود: آثار هنرمندان معماری به لحاظ حقوقی ثبت نمی گردد و بنا بر این این آثار به آسانی کپی می شود و خالق ایده نمی تواند در صورت کپی آثارش از مراجع قانونی پیگیری کند.
او به قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان اشاره نمود و اظهار داشت: تنها قانون برای پشتیبانی از هنرمندان این قانون که مصوب سال ۱۳۴۸ است و طبق آن پشتیبانی از مالکیت اثر بر عهده وزارت ارشاد است و همین طور در بند ۷ ماده ۲ این قانون به پشتیبانی از اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان تصریح شده است که در عمل این چنین نیست.
وی درخواست کرد: نظارت و اجرای این بند قانونی در اختیار یک ساختار در رابطه با حوزه معماری قرار گیرد.
صالحی در ادامه اظهار داشت: هم اکنون ثبت اثر در واحد ثبت آثار معاونت حقوقی انجام می شود که متقاضی درخواست خودرا برای ثبت اثر به این واحد ارائه می دهد و حق مالکیت معنوی احراز می شود که هم اکنون ۳۰ هزار اثر در حوزه های مختلف به واحد ثبت آثار ارجاع داده شده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: وزارت ارشاد در حوزه های کتاب و رساله، شعر و ترانه، اثر سمعی بصری، موسیقی، نقاشی، مجسمه سازی و عکاسی حق مالکیت معنوی و مجوز ثبت اثر را صادر می کند اما در حوزه معماری الزامی وجود ندارد و با درخواست صاحب اثر، ثبت می شود و نیاز به مجوز ندارد.
در آخر بررسی دستور جلسه که به بررسی پیشنهاد تامین قانون مالکیت معنوی آثار هنری به حوزه طراحی و معماری اختصاص داشت، مقرر شد: معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جلسه ای با وزارت مسکن و شهرسازی و نهادهای ذی ربط داشته باشد و پیش نویس ماده واحده تامین قانون مالکیت معنوی آثار هنری به حوزه طراحی و معماری در جلسه آتی شورای هنر ارائه شود.
دستور سوم این جلسه به بررسی موضوع نقش انجمن آثار و مفاخر در احیای فرهنگی بناهای بزرگان حوزه ادب و هنر و هماهنگی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اختصاص داشت که بلخاری به ارائه گزارشی از تاریخچه و عملکرد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی پرداخت و اظهار داشت: هم اکنون بزرگداشت مفاخر، انتشار کتب فوق العاده مهم و مغفول و انتشار نشریات ملی سه کار اصلی این انجمن است و برای احیای بناهای بزرگان وظیفه ای ندارد. همین طور وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فقط نگاه به حفظ بنا دارد.
وی پیشنهاد داد: با اختصاص بودجه به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای بزرگان کشور که آرامگاه یا مقبره ای ندارند، یادشان را با راه اندازی یک بنا احیا نماییم و همین طور این انجمن در شورای عالی میراث فرهنگی عضو شود چونکه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی می تواند به احیای هویت فرهنگی بناهای بزرگان حوزه ادب و هنر کمک نماید.
در آخر بعد از بحث و بررسی و باتوجه به موافقت اعضا با این پیشنهاد، قرار شد برای عضویت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در شورای عالی میراث فرهنگی، هماهنگی های لازم با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صورت گیرد.