در نشست انجمن ترویج علم مطرح شد تبدیل گروه های مختلف مردم به كنشگرانی فعال با جامعه شناسی مردم مدار

یك جامعه شناس درباره جامعه شناسی مردم مدار بیان كرد: جامعه شناسان مردم مدار تلاش می كنند ظرفیت های دانش، بینش و روش جامعه شناسی را به گروه هایی از مردم آموزش دهند بطوریكه این گروه ها به كنشگران فعالی تبدیل شوند كه محیط خودرا جست وجو كنند و برای بهبود مسائل زندگی خود مشاركت داشته باشند. كلیدواژه این نوع از جامعه شناسی مشاركت در همه ابعاد است. در نتیجه ی كارهای انجام شده در این عرصه، مطالب قابل فهم عمومی تولید می شود.
به گزارش صد کادو به نقل از ایسنا، دکتر سیامک زند رضوی در نشست آنلاین انجمن ترویج علم ایران که شامگاه ۲۵ آبان (یکشنبه) برگزار شد، با اشاره به اینکه دانش جامعه شناسی در ایران ۸۰ سال است که معرفی و عمومی شده است، اظهار داشت: مایکل بوروی جامعه شناسی را به چهار دسته تقسیم می کند؛ جامعه شناسی حرفه ای، جامعه شناسی انتقادی، جامعه شناسی سیاستگذار و جامعه شناسی مردم مدار.
وی ادامه داد: جامعه شناسی حرفه ای همان جامعه شناسی ای است که توسط دکتر صدیقی به ایران آورده شد و مخاطب آن دانشجویان و همکاران علمی هستند. در این نوع جامعه شناسی، مفاهیمی تعریف می شود و گزاره ها و نتیجه گیری هایی وجود دارد. یافته های آن در نشریات علمی تخصصی منتشر می شود و خروج از دانشگاه برای جامعه شناس حرفه ای به ضرورت انجام پژوهش است. در ایران، دکتر چلبی و برنامه نظم اجتماعی وی مثال خوبی از این نوع جامعه شناسی است.
استادیار بازنشسته دانشگاه باهنر کرمان با اشاره به اینکه «عمده فعالیت جامعه شناسی انتقادی، نقد جامعه شناسی حرفه ای و مفاهیم و نتیجه گیری های آن است»، اظهار داشت: دکتر اباذری و برنامه فعلی ایشان که درباب مفهوم نئولیبرالیسم و جامعه ایرانی است، مثال بارز جامعه شناسی انتقادی بشمار می رود.
زند رضوی افزود: مخاطبان جامعه شناسی سیاست گذار در درجه اول، دولتمردان هستند و جامعه شناسان سیاست گذار، دولت و بازار را خطاب قرار می دهند. این افراد از دانشگاه خارج می شوند و معمولا برنامه پژوهش های آنان را کارفرمایان مشخص می کنند. دکتر محمد فاضلی و برنامه حکمرانی خوب ایشان از نمونه های جامعه شناسی سیاست گذار است.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه «میدان عمل جامعه شناسی مردم مدار بیرون از دانشگاه است»، اظهار داشت: این جامعه شناسان تلاش می کنند ظرفیت های دانش، بینش و روش جامعه شناسی را به گروه هایی از مردم آموزش دهند، بطوریکه این گروه ها به کنشگران فعالی تبدیل شوند که محیط خودرا جست وجو کنند و برای بهبود مسائل زندگی خود مشارکت داشته باشند. کلیدواژه این نوع از جامعه شناسی مشارکت در همه ابعاد است. در نتیجه ی کارهای انجام شده در این عرصه، مطالب قابل فهم عمومی تولید می شود.
وی در بخش دیگری از این جلسه بیان کرد: درست است که از دست رفتن جان انسان ها در دوران شیوع ویروس کرونا رنج آور است؛ اما در کنار این موضوع، در دوران شیوع کرونا، مردم به سرعت برخی ایده های علمی را از آن خود و عملیاتی کردند. زمانی که ایده استفاده از ماسک عمومی شد، به سرعت جامعه پاسخگوی این نیاز اساسی شد و افراد به تولید ماسک های پارچه ای روی آوردند. به شرط این که دانش با دقت و بدون پشتوانه یا رمزگذاری سیاسی تعریف شود، نتایج مطالعات به سرعت کاربردی و عمومی می شود. مثلا زمانی که در خانه ماندن اولویت پیدا کرد، به سرعت در بین شهروندان گروه های در خانه بمانیم شکل گرفت؛ اما متاسفانه بخشی که مدیریت ماجرا را بر عهده داشت، با دو راهبرد نادرست به این دانشی که به سرعت در حال عمومی شدن بود، ضربه زد.
زند رضوی ادامه داد: اولین راهبرد اشتباه، راهبرد خواهش تمنا بود. دومین راهبرد اشتباه، پرده پوشی بود. همین موضوع سبب شد جامعه یک پله به عقب بازگردد. همزمان که در جامعه، سه گروه اصلی جامعه مدنی، دولت و بازار در تعامل با هم و شفاف باشند به سرعت شهروندان، دانش را از آن خود می کنند و از آن بهره می برند.
استادیار بازنشسته دانشگاه باهنر کرمان در بخش دیگری از این گفت و گو به معرفی دو کتاب جامعه شناسی در قرن بیست ویکم و جامعه شناسی مردم مدار در کارزار عمل با موضوع جامعه شناسی مردم مدار پرداخت و جوانان را به مطالعه ادبیات این نوع جامعه شناسی تشویق کرد.
وی با اشاره به اینکه هر کودکی که به دنیا می آید، پرسشگر است و با «زبان» سوال پرسیدن آموخته می شود، اظهار داشت: این سوالات به تشخص، کنجکاوی و خلاقیت کودک مربوط می شود. ما در آموزش کودکان اهتمام می نماییم هر سه ی این خاصیت ها را بکشیم یا محدود نماییم. جامعه شناسی مردم مدار می خواهد از این سطح عبور کند و کودکان را به پرسشگرانی توانا تبدیل کند و طبیعتا با کسب بینش جامعه شناسی توانایی پژوهشگری را بعنوان یک حق انسانی از آن خود می کنند.
این جامعه شناس با اشاره به جزئیات تجربه های فعالیت خود در عرصه جامعه شناسی مردم مدار اظهار داشت: جلب مشارکت شهروندان در حفظ منابع طبیعی تجدیدشونده، جامعه شناسی و مدیریت بحران در بم و عرصه کار کودکان سه حوزه ای بوده است که در آنها فعالیت داشته ام.
زند رضوی افزود: تجربه مشترکی با حدود ۷۰ عضو انجمن جامعه شناسی ایران در طرح ملی گفت وگوی خانواده داشته ایم. این طرح سه سال است که شروع شده و هنوز هم ادامه دارد، ما ابتدا با ۳۰ عضو انجمن پروتکل این فعالیت را تدوین کردیم. هدف ما هماهنگی تسهیلگرهای سطح یک بود تا بتوانند تسهیلگرهای سطح دو را تربیت کنند. تسهیلگران سطح دو، کارشناسانی هستند که در استانها با مسائل خانواده مرتبط هستند مانند روزنامه نگاران، دانشگاهیان و کارشناسان سازمان های مردم نهاد. در این پروسه قرار بود تسهیلگران سطح دو، با بینش جامعه شناسانه، تسهیلگری اجتماعی، مسئله یابی مشارکتی و اصول گفت وگوی موثر آشنا گردند.
عضو انجمن جامعه شناسی ایران با تاکید بر شفافیت این فعالیت انجمن جامعه شناسی درباره دیگر خاصیت های طرح ملی گفت وگوی خانواده اظهار نمود: بیش از هفتاد عضو انجمن در ۶۸ شهر کشور با یکدیگر هم افزایی دارند. با کار کارشناسان میدان که صدای فعالیت آنها در کشور ما شنیده نمی گردد، کار دانشگاهی تحکیم می شود. ایجاد حداقلی از استانداردهای کار حرفه ای برای انجام کارهای اجتماع محور، ارائه الگویی تکرارپذیر از همکاری با محوریت یک انجمن علمی و ارائه الگویی برای ایجاد فضاهای تعاملی در گفت وگوهای خانواده همچون خاصیت های طرح ملی گفت وگوی خانواده است.
او در آخر، با اشاره به اینکه در دوران شیوع ویروس کرونا این فعالیت متوقف نشده است اضافه کرد: در این شرایط کوشیدیم با حفظ پروتکل ها، رعایت فاصله فیزیکی، استفاده از ماسک و قرار گرفتن در معرض جریان هوا کارگاه ها را با شرکت کننده های کم تر برگزار نماییم. مشغول تدوین پروتکل هایی برای برگزاری آنلاین این جلسات هستیم. کوشیدیم گزارشی را درباره وضعیت خانواده ها در دوران شیوع ویروس کرونا تهیه نماییم و در وب سایت قرار دهیم. هم اکنون مشغول تهیه پادکست هایی با موضوع خانواده هستیم.