كارگردان مستند با مهر مطرح كرد؛ روایت ۸۵ روز مقاومت یك زن در اسارت داعش

كارگردان مستند عبیر با تشریح روند انتخاب سوژه و ساخت آن با محوریت سرگذشت زنی كه ۸۵ روز در اسارت داعش بود، از پخش این مستند از تلویزیون در آینده نزدیك اطلاع داد.

خبرگزاری مهر -گروه هنر- نیوشا روزبان: مستند «عبیر» به کارگردانی و تهیه کنندگی سیدرحیم هاشمی جویباری در گروه مستند مرکز بسیج صدا و سیما تولید شده است. این مستند در ۴۰ دقیقه و با روایتی شخصیت محور، نگاهی اجتماعی به اسارت زنی به نام عبیر از خانواده های دروزی در جنگ سوریه به دست داعش دارد و مشقت های جانکاه او و کودکانش در ایام اسارت داعش را به تصویر می کشد.
این مستند مقرر است که بزودی از تلویزیون پخش شود و همین بهانه ای شد تا با سید رحیم هاشمی جویباری کارگردان آن به گفتگو بنشینیم.
سید رحیم هاشمی جویباری کارگردان مستند «عبیر» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مبحث این مستند اظهار داشت: اسم این مستند «عبیر» است، نام یکی از زنان اهالی روستای «شبکی» از توابع استان «سویدا» در جنوب شرقی دمشق با فاصله تقریباً ۱۳۵ کیلومتر آن؛ شب ۲۷ تیرماه ۱۳۹۷ داعش به ۴ روستای این منطقه حمله می کند که این چهار روستا شامل روستای «وزیحی»، «شریحی»، «شبکی» و «رامی» می شد.
جنایتی که در یک شب اتفاق افتاد!
هاشمی افزود: روستای شبکی چهارمین روستایی بود که داعش در آن تاریخ به آن حمله کرد؛ در خانه ها را زدند، مردان را از خانه ها بیرون کشیدند، آنها را کشتند و زن ها را به اسارت بردند. ۳۳ زن و بچه در این شب به مدت ۸۵ روز به اسارت گرفته شدند و در همان یک شب داعش ۴۴ نفر از مردان این ۴ روستا را کشت!
وی بیان نمود: در همان شب، برخی از روستاییان در شبکی می مانند و از روستا دفاع می کنند تا داعش از منطقه دور شود. در این درگیری دوم هم ۵۵ نفر دیگر کشته می شوند که شامل ساکنان این روستا و برخی روستاهای مجاور می شد. با وجود تمام این جنایت ها، در این مستند تنها به زنی به نام عبیر می پردازیم و با توجه به این که رازهای مگوی داستان از جانب عبیر گفته نمی گردد، برخی از آنها را از زبان افراد دیگری در مستند می شنویم.
این مستندساز اشاره کرد: «عبیر» در واقع داستان دختر خبرنگار ۲۸ ساله ای به نام «الهام عبد» است که برای شبکه «طلیعه» تلویزیون عراق که در سوریه هم دفتر دارد، کار می کند. الهام در سوریه درس خوانده و از کودکی دوست داشته است خبرنگار شود. جنگ زمانی رخ داده که الهام فعالیت رسانه ای خویش را آغاز نموده است. او با شنیدن اینکه شبکه «طلیعه» احتیاج به خبرنگاری دارد که از مناطق جنگی گزارش بگیرد، از این فرصت بهره برده و به این شبکه می پیوندد.

وی افزود: الهام عبد است که خانم «عبیر» را در یکی از گزارش های خبری خود می شناسد و درست در روز آزادسازی اسرا با وی مواجه می شود. عبد خبری را درباره این آزادسازی منتشر می کند و من پس از خواندن این خبر بود که از راه فیس بوک با وی ارتباط برقرار کردم و از او خواستم زمانی که به محل مورد نظر می رسد، تصاویر بیشتری بگیرد تا من هم بتوانم از آن در مستند خود استفاده کنم. وی هم تصاویر مورد نظر را گرفته و در اختیار من قرار داد.
در جستجوی «عبیر» یک سال پس از اسارت
کارگردان مستند «عبیر» در ادامه روایت خود از جریان ساخت این مستند اضافه کرد: الهام عبد پس از یک سال تصمیم گرفت عبیر را پیدا و با او مصاحبه کند تا ببیند وی پس از آزادسازی در چه شرایطی قرار دارد. عبیر زمانی که به اسارت گرفته شده بود، آبستن بوده اما بچه هشت ماهه خویش را سقط می کند. الهام راهی سفر می شود تا عبیر را پیدا کند، این خبرنگار تا روستای شبکی می رود تا با این زن ملاقات کند، اما در این سفر متوجه می شود که هیچکدام از اسرای آزاد شده در این روستا نیستند و همه آنها از روستای شبکی رفته اند.
وی با اشاره به اینکه جستجوی الهام برای پیدا کردن عبیر شرایطی را به وجود می آورد که بتواند با افراد دیگر هم ارتباط برقرار کند که آن شب حمله در روستا بوده اند اما اسیر نشده اند، توضیح داد: یکی از این افراد آقایی بود که در واقع عموی شوهر عبیر بود. این آقا به الهام می گوید که در آن حمله زخمی شده و به جهت اینکه زن و دخترش به دست داعش نیفتند نارنجکی به دست آنها داده تا در صورت ضرورت از آن استفاده کنند. در این حمله کسی همراه عبیر نبوده که به او کمک نماید. همسر عبیر هم یک بنا است که در لبنان کار می کند و در شب حمله وی در لبنان حضور داشته است و همین مسئله سبب زنده ماندن شوهر عبیر می شود.

این مستندساز اشاره کرد: الهام عبد با یک شیرزن دیگر در این روستا آشنا می شود که آن شب در روستا بوده و با نوه و دختران خود در خانه بوده اند، زمانی که داعش به این منطقه حمله می کند اسلحه در دست می گیرد تا از خود و خانواده اش در مقابل داعش حمایت کند، زمانی که داعش در می زند، همان زمان داعشی ها را به رگبار می بندد و ۲ نفر از آنها را می کشد.
وی بیان نمود: الهام تمام تلاش خویش را کرده است تا بتواند عبیر را پیدا کند، یکی از دلایلی که کسی نمی گوید عبیر کجاست این است که آنها می ترسند که چهره آنها رسانه ای شود و بعد توسط داعش شناسایی و کشته شوند. در نهایت وی پس از چند روز گشتن به دمشق باز می گردد تا اینکه چند روز بعد از راه یکی دیگر از دوستانش، عبیر را پیدا کرده و به سراغ وی می رود. عبیر دو دل است که به محل قرار بیاید یا نه، در نهایت عبیر تصمیم می گیرد در محل قرار حاضر شود، در آن زمان متوجه می شود که یک تیم ایرانی می خواهد به روستای شبکی بروند و با توجه به این که گروه، ایرانی هستند به ما اعتماد کرد و با هم راهی شبکی شدیم.
هاشمی افزود: در این دوران درگیری ها و دزدی های بسیاری در منطقه وجود داشت که سبب ناامنی برای هرکسی که به این منطقه وارد می شود، بود. استان سویدا چون هم مرز با اردن و بلندی های جولان و کرانه باختری است، این منطقه هم به رژیم صهیونیستی نزدیک است هم به اردن معمولاً درگیری هایی در این منطقه وجود دارد.
۸۵ روز در اسارت داعشیان!
این کارگردان مستند توضیح داد: عبیر درباره اتفاقی که در آن شب رخ داده است می گوید، نیمه شب صدای تیر شنیده و پس از آن صدای در می شنود و یکی می گوید در را باز کنید و از آنها می پرسند در خانه مرد هست یا نه که عبیر می گوید نه، داعشی ها به آنها امان می دهند تا در را باز کند، وی در را باز می کند و داعشی ها وارد خانه می شوند و می بینند که هیچ مردی در خانه نیست و آنها را به اسارت می برند.
وی بیان نمود: عبیر ۸۵ روز در اسارت بوده است، البته وی در این مستند چندان صحبت نمی کند و بیشتر درباره اینکه فرزندانش کتک خورده اند و سختی هایی که در این راه کشیده اند صحبت می کند.

این مستندساز در بخش دیگری از صحبت های خود درباره انتخاب سوژه این مستند اظهار داشت: با توجه به این که بیشتر از ۲ سال در سوریه زندگی کرده بودم، تلاش می کردم با خبرنگاران و کسانی که در مناطق مختلف رفت و آمد دارند ارتباط داشته باشم و هر از گاهی آنها را می دیدیدم و یا تلفنی با آنها صحبت می کردم و سوژه های مختلف را در اختیار یکدیگر می گذاشتیم. من در این راستا به دنبال یک سوژه مناسب برای مستند خود بودم و با توجه به این که هدف ما برای مستند محور مقاومت بود تلاش می کردیم سوژه و مکان هایی را انتخاب نماییم که برای ما پرارزش باشد.
تحقیق میدانی این مستند نزدیک به ۲ ماه طول کشید، شروع و آخر ضبط هم ۱۱ روز طول کشید، البته این زمان کوتاه برای این بود که به سبب وجود مشکل امنیتی نمی توانستیم زیاد به این منطقه سفر نماییم وی افزود: استان سویدا استانی است در فاصله کمتر از ۴۰ کیلومتری و در بالای کرانه باختری، رژیم صهیونیستی و اردن قرار دارد و می توان این منطقه را حیاط خلوتی برای رژیم صهیونیستی دانست، که البته هیچ وقت داعش به آن حمله نکرده است. مسئله جالب دیگر این منطقه این است که صهیونیست ها به شیوخ عقل خود گفته اند که در بلندی های جولان به دورزی ها که یکی از شاخه های به انحراف رفته هفت امامی هستند، سر بزنند و مناسک مذهبی خویش را در آنجا اجرا کنند.
هاشمی توضیح داد: باتوجه به همه این موارد دیدم که کسی به سوژه های این منطقه توجهی نداشته است، در واقع ما در حوزه مقاومت به این نیاز داریم که همه مسلمانان دور هم جمع شوند و این از هم گسیختگی که صهیونیست ها برای دورزی ها به وجود آورده بود اصلاً خوب نبود، همین مسئله سبب شد تا تصمیم بگیرم در این عرصه ورود پیدا کنم و مستندی درباره آنها بسازم.
وی بیان نمود: خانم عبیر هم با ما صحبت نمی کرد تا زمانی که شیخ عقلشان این اجازه را داد. البته ما گفتیم که می خواهیم از شهدای این منطقه حرف زده شود که این مسئله برای آنها جالب بود، چون که تاکنون در این مورد با آنها صحبت نشده بود.
این کارگردان درباره مراحل تحقیق و ساخت این مستند توضیح داد: تحقیق میدانی این مستند نزدیک به ۲ ماه طول کشید، شروع و آخر ضبط هم ۱۱ روز طول کشید، البته این زمان کوتاه برای این بود که به سبب وجود مشکل امنیتی نمی توانستیم زیاد به این منطقه سفر نماییم در چند روزی هم که در این منطقه حضور داشتیم، فرمانداری سویدا را بمب گذاری کرده بودند و رفت و آمد در آن سخت شده بود. البته این را هم باید بگویم سفر ما به سویدا روزها انجام می شد، چون که همراه من مترجم خانم و خبرنگار خانم بود.

وی بیان نمود: رفت و آمد ما با سختی چندانی همراه نبود چون که در لحظه مسیرهای امن تری را برای ما در نظر می گرفتند تا به سلامت از این مسیرها رد شویم و کار خویش را انجام دهیم، در واقع پیش از حرکت باید هماهنگی های لازم را انجام می دادیم.
هاشمی اظهار داشت: خوشبختانه با برنامه ریزی هایی که برای رفت و آمد ما صورت گرفته بود خطر کمتری برای ما پیش آمده بود.
وی اشاره کرد: این فیلم قبل از این توسط یکی از دوستانم تدوین شده بود که نزدیک به آنچه که می خواستم نشد و همین مسئله سبب شد تا این مستند را باردیگر با همکاری محمد بابایی در اردیبهشت ماه تدوین نماییم تا آنچه را که می خواهیم بدست آوریم.
هاشمی در انتها اظهار داشت: مسئله دیگر این است که راوی اصلی این فیلم الهام عبد است و از نگاه او به دنبال عبیر می گردیم در واقع می خواستیم یک کار حقوق بشری با روایت یک خبرنگار جلوی دوربین ببریم. اتفاق جالب دیگری که وجود دارد این است که متن نریشن این مستند بیشتر از نوشته ها و یادداشت های الهام عبد است، برای روایت الهام، نریشن را به زبان فارسی گفته شده است و گفتگوهای الهام عبد با آدم های دیگر به زبان اصلی عربی است.

منبع: صد كادو