حجت الاسلام خسروپناه تشریح كرد: سه اصل زندگی امام خمینی (ره)

به گزارش صد كادو استاد فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به سه ركن اساسی كه منظومه فكری امام خمینی (ره) را تشكیل می دهد، اظهار داشت: امام را باید در مكتب و منظومه فكری ایشان بشناسیم. سه ركن اساسی ˮتوحید، ولایت و عبادتˮ در زندگی امام جریان داشته است. این سه ركن در نظام معنوی، اخلاقی، رفتاری، علمی، اقتصای، سیاسی، مدیریت و سلامت و نظام های اجتماعی دیگر را شكل داده است. وقتی می گوییم انقلاب اسلامی باید به دنیا ارائه شود یعنی پیام عدالت خواهی امام را باید عرضه نماییم.
حجت الاسلام و المسلیمن عبدالحسین خسروپناه در گفت و گو با ایسنا، با گرامی داشت سالگرد ۱۵ خرداد و با تسلیت سالگرد ارتحال امام راحل و گرامی داشت یاد و خاطره تمام شهدا، درباره سه اصل زندگی امام خمینی (ره) اظهار نمود: اگر بخواهیم درباره شخصیت امام راحل صحبت نماییم باید دقیق و محققانه باشد چونکه شخصیت امام یک شخصیت جامعی است و با بسیاری از شخصیت های دیگر متفاوت است مَثل امام نسبت به سایر علما و به خصوص عالمان زمان خود مَثل خورشید است به ستارگان، امام خورشید پرتلاءلویی بود که نورانیت فراوانی داشت. یک شخصیت جامع، حکیم، فیلسوف، متکلم، عارف و فقیه مجتهد بود.

امام عارفانه مردم دار بودند
ایشان سپس با طرح این سوال که ممکنست برخی بگویند چگونه امام هم فیلسوف و هم متکلم بود؟ اظهار داشت: امام (ره) کلامش کلام فلسفی بود و فلسفه اش فلسفه عرفانی امام جزء کسانی بود که برهان و فرقان و عرفان را با هم جمع کرده بود. امام (ره) منازل چهارگانه عرفان و اسرار اربعه را طی کرده بود. مانند عارفانی نبود که گوشه عزلت گزیده و مشغول ریاضت و پشت سر گذاشتن چله ها باشد و کاری به مردم نداشته باشد، امام (ره) در صورتیکه عارف بود سیاست مدار هم بود. در صورتیکه عارف بود به مسائل اقتصادی می پرداخت، دغدغه دفاع و مبارزه با اجانب و استکبارستیزی را داشتند؛ یعنی می توان گفت عارفانه مردم دار بودند.

درباره شخصیت امام راحل گزینشی صحبت نکنیم
این استاد برجسته فلسفه اشاره کرد: مکتب و منظومه فکری امام (ره) باید شناخت تا بتوانیم امام را دقیق بشناسیم این که گزینشی از شخصیت امام(ره) صحبت نماییم راه به جایی نمی بریم. مثلا تاکید امام(ره) بر مردم را ببینیم ولی به بعد ولایت مداری امام توجه نکنیم این غلط است و یا برعکس بر ولایت مداری امام تاکید نماییم چونکه امام بر ولایت فقیه ولایت پیامبر(ص) و ائمه (ع) تاکید داشتند اما در این بین نقش مردم را نبینیم. برخی تلاش می کنند بین ولایت مداری و مردم سالاری یک خندق عمیقی را حفر کنند تا این دو بال به هم وصل نباشند و همیشه شبهه ایجاد می کنند که جمهوریت و اسلامیت با هم قابل جمع نیست در صورتیکه جمهوریت و اسلامیت یک حقیقت است ولایت مداری و مردم داری هم یک حقیقت است.
خسروپناه در ادامه با تاکید بر این مساله که ولایت پیوند ناگسستنی و پیوند محکم ولی با مردم و امت با امام است اشاره کرد: وقتی این پیوند ناگسستنی شکل بگیرد ولایت پدید می آید این پیوند ناگسستنی یعنی ولی از مردم و امت از امام جدا نیست در دل ولایت مداری حتی ولایت مطلقه مردم سالاری نهفته است و تصور این حقیقت برای لیبرالیست مسلک ها که آزادی را می فهمند اما اقتدار دولت را در کنار آزادی و مردم سالاری و دموکراسی متوجه نیستند فهم این مساله برای آنها دشوار است و یا آنهایی که از دولت حداکثری سخن می گویند و دولت حداکثری را مقابل مردم می دانند درک این مطلب را ندارند مثل شبه مارکسیست ها.

مکتب امام (ره) را باید شناخت تا گرفتار مغالطه جزء نگرانه نشویم
وی تصریح کرد: اما کسانی که در محدوده تفکر اسلامی هستند این گونه تفکرات را درک می کنند اینها کسانی هستند که می فهمند مردم سالاری و جمهوریت و اسلامیت با هم یک حقیقت هستند و نمی گردد یکی را دید و دیگری را ندید امام بارها از فقه پویا سخن گفتند ولی از فقه جواهری هم سخن گفتند. برخی فقط فقه پویا را مطرح می کنند و فقه سنتی جواهری را می خواهند کنار بگذارند و یا برعکس فقه سنتی را چسبیده و پاسخگوی مسائل جدید نیستند امام بین فقه جواهری سنتی و فقه پویا پیوند برقرار کردند. مکتب امام (ره) باید شناخته شود وگرنه گرفتار مغالطه جزء نگرانه خواهیم شد. یعنی یک قسمتی از سخن امام (ره) را می گیریم و می گوییم امام راحل این بود در صورتیکه امام بخش های مختلف دارد که باید مجموع آنها را دید.

گوهر و محور منظومه و مکتب امام راحل چیست؟
این استاد برجسته فلسفه و عرفان در ادامه با طرح این سوال که اگر کسی مطرح کند که گوهر و محور این منظومه و مکتب چیست؟ اظهار داشت: مثلا وقتی می پرسند منظومه شمسی محوریتش چیست خورشید محور آن است. خورشید منظومه فکری امام راحل توحید است؛ توحید عرفانی و اجتماعی یعنی توحیدی که هم وحدت خدا و هم بر لا إله إلّا اللّه تاکید می کند هم سریان تجلی الهی را در کل هستی و یک فروغ راه است این که کل عالم تجلی ظهور و مظاهر خداوند است و چیزی از صاحت الهی خارج نیست حتی شیطان که عصیان می کند در مُلک و مِلک الهی به سر می برد مگر می تواند در عرض خدا باشد. خداوند یک لحظه اراده کند عالم نیست و نابود می شود و این قدرت و تجلی را باید اینگونه دید آنگاه این نگاه توحیدی امام راحل در سیاست، اقتصاد، مدیریت، دفاع، امنیت و در تمام عرصه های اجتماعی وجود دارد. پس وقتی خرمشهر آزاد شد امام فرمود: خرمشهر را خدا آزاد کرد. این همان نگاه توحیدی است یعنی ما و شما کاره ای نیستیم آنچه هست خدا و ظهور خداوند است. می توان گفت خورشید منظومه فکری امام (ره) توحید عرفانی و اجتماعی است وقتی می خواهیم از توحید جلوتر برویم و به نظام های اجتماعی برسیم به ولایت می رسیم یعنی اصل اول توحید عرفانی و اجتماعی و اصل دوم ولایت است اگر انسانی ولایت الهی و ولایت اولیای الهی را بپذیرد آن زمان اصول بعدی استنباط می شود.
خسروپناه تصریح کرد: امام راحل چرا استکبار ستیز بود؟ و می فرمود ما می توانیم، چرا می فرمود نباید زیر بار ظلم و استبداد داخلی و استعمار خارجی برویم؟ چون ولایت مدار بود مقابل ولایت مداری طاغوت است انسانی که زیر بار طاغوت می رود و دلش به طاغوت خوش است و پیشرفت کشور را در تبعیت از طاغوت می بیند این یعنی از ولایت الهی خارج شده است راه سومی ندارد یا ولایت الهی را می پذیریم یا ولایت غیر خدا که می شود طاغوت. در سوره بقره خداوند می فرماید: «اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ وَ لاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ (۲۵۵) لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۲۵۶) اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (۲۵۷) »یعنی دو دسته داریم یا ولایت الهی را پذیرفته یا ولایت غیر خداوند را.
ایشان سپس با تشریح این مساله که پس از اصل اول “توحید” و اصل دوم “ولایت” و اصل سوم در مکتب امام (ره) “عبادت و بندگی خداوند” است اشاره کرد: فرد وقتی ولایت مدار شد بنده خدا می شود نه بنده شیطان و اطاعت خداوند می کند. بر طبق این سه اصل “توحید، ولایت و عبادت” انسان سلوکش توحیدی، ولایت مدارانه و عابدانه است و عبادت منافاتی با عشق ندارد چون در دل عبادت اطاعت و حجت نهفته است. “إِنَّمَا یخْشَی اللّه مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ”خشوع، خضوع و فروتنی عاشقانه در مقابل خداوند که عالمان این مسلک را دارند یعنی کسی که معرفت الله را پذیرفته است اهل بندگی هم هست چون شرط بندگی معرفت است. عشق و بندگی در این عبادت نهفته است “توحید، ولایت و عبادت” سلوک معنوی انسان و سیاست انسان را شکل می دهد این گونه در فرهنگ می شود عقلانیت اسلامی را دید و در سیاست می شود استکبار ستیز و دفاع و امنیت را دید. در عرصه سلامت و بهداشت می شود سبک زندگی سالم و پیشگیرانه را دید نه انسانی که دائما مریض باشد و دارو مصرف کند تحت ولای الهی است که انسان زندگی سالمی دارد.
این استاد برجسته فلسفه افزود: در منظومه فکری امام راحل نظامات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مدیریتی و… مطرح است. اینگونه در نظام سیاسی استکبار ستیز است و استقلال داخلی و استکبارستیزی خارجی را مد نظر دارد. در نظام اقتصادی عدالت محور است. در نظام مدیریتی دنبال مدیریت جهادی است. در نظام دفاعی و امنیتی به دنبال استطاعت و قدرت سیاسی است. در تمام عرصه ها معتقد به مردم سالاری است چونکه مشکل سیاسی، اقتصادی، امنیتی و… را مردم می توانند حل کنند کما این که تابحال هم اینگونه بوده است.
خسروپناه در جمع بندی شخصیت امام راحل اظهار داشت: امام را باید در مکتب و منظومه فکری ایشان بشناسیم. امام راحل سه رکن اساسی “توحید، ولایت و عبادت” دارد. این سه رکن سریان پیدا می کند در نظام معنوی، اخلاقی، رفتاری، علمی، سلامت، اقتصادی، سیاسی، مدیریت و نظام های اجتماعی دیگر اگر این نظامات با آن مبانی شکل بگیرد ما به هدفی که عبارت است از حیات طیبه که همراه با آزادی مردم، استقلال ملت، عدالت، پیشرفت و تمدن نوین اسلامی است می رسیم.
وی اظهار داشت: وقتی جامعه به یک تمدن نوین اسلامی رسید این گونه برای بشریت پیام دارد ما وقتی می گوییم انقلاب اسلامی باید به دنیا ارائه شود مدلول آن این نیست که با دنیا بجنگیم یعنی پیام عدالت خواهی امام راحل باید ارائه شود این گونه تمدن نوین اسلامی به دنیا عرضه می شود و این تمدن تمدنی است که در این پروسه اصول سه گانه و نظامات اجتماعی شکل پیدا می کند این می شود کل منظومه فکری امام و مکتب امام خمینی (ره).

منبع: صد كادو