اخطار نسبت به هجمه سنگین خشونت رسانه ای ضد كودكان!

به گزارش صد كادو یك پژوهشگر و فعال حقوق كودكان با اظهار تاسف و اندوه نسبت به حوادث اخیر، ضمن تقبیح شدید شبكه های تلویزیونی خارجی و انتقاد به شبكه های داخلی اخطار داد: «رسانه های جمعی با به تصویر كشیدن جزئیات خشونت فجایع اخیر به صورت عریان، صراحت غیر اخلاقی در بیان سمعی و بصری و رعایت نكردن قوانین مرتبط به رده بندی سنی برنامه ها به صورت عمدی در حال ایجاد صدمه بر روان كودكان و نوجوانان شده اند.»
شهاب الدین شایگان- كارگردان، پژوهشگر و فعال حقوق كودك در یادداشتی كه در اختیار خبرگزاری دانشجویان ایران قرار داده است، با اظهار تاسف و اندوه نسبت به حوادث اخیر ضمن تقبیح شدید شبكه های تلویزیونی خارجی و انتقاد به شبكه های داخلی تصریح كرد: «رسانه های جمعی با به تصویر كشیدن جزئیات خشونت فجایع اخیر به صورت عریان، صراحت غیر اخلاقی در بیان سمعی و بصری و رعایت نكردن قوانین مرتبط به رده بندی سنی برنامه ها به صورت عمدی در حال ایجاد صدمه بر روان كودكان و نوجوانان شده اند.»
وی در ادامه یادداشت خود آورده است:
«با توجه به ارزیابی عملكرد رسانه های ملی و بین المللی در چند روز گذشته و از جانب دیگر بررسی تاثیرات مخرب بر اذهان عموم مخاطبان به خصوص مخاطبان كودك در مواجهه با هجمه سنگین خشونت رسانه ای پیرامون واقعه های اخیر كه سبب ایجاد وحشت، آشفتگی واسترس شده است و ریسك ایجاد ناهنجاریهای روانی را افزایش داده است، با صراحت تمام این عمل باید محكوم شود. بنابراین از مقامات ارشد سازمان صدا و سیما تقاضا می كنم در مورد ذكر رده بندی سنی تمامی برنامه ها، بویژه برنامه های مناسبتی و همینطور رعایت كدهای اخلاق حرفه ای رسانه ای هشیار و كوشا باشند و بدانند كه آینده كشور در گروی سلامت روان كودكان امروز است. در مورد عملكرد رسانه های بین المللی هم مكاتبات با انجمن ها و ارگان های مسئول در حوزه بین الملل در حال پیگیری است.
شایگان سپس با دادن اخطار نسبت به زیر پا گذاشتن ارزش های انسانی و اخلاقیات شبكه های فارسی زبان پربیننده ماهواره ای آورده است:
«اما آنچه هم اكنون با وجود شبكه های فارسی زبان پربیننده ماهواره ای و زیر پا گذاشتن ارزش های انسانی و اخلاقیات لازم به تاكید است، این است كه والدین آگاه باشند كه كودكان به علت تجربه و دانش اندكی كه از مسائل، پدیده ها و واقعیت دارند، در مواجهه با محتوای رسانه ها به شدت صدمه پذیر بوده و نیازمند حمایت و یاری آنها هستند. بعنوان مثال ارزیابی صحت وصدق یك مبحث در زمانی كه منابع وشاخص های گوناگونی وجود دارد كه عموما همراه با جهت گیری بر مواضع و منافع سیاسی خاص بیان می شود، نه تنها برای كودكان، بلكه برای خود والدین هم تفسیر آن دشوار است.»
این پژوهشگر درباره ی تاثیرات روانی دراز مدت و ترسهای دامنه دار كودكان نسبت به انتشار موضوعات هولناك و دراماتیك از جانب رسانه ها، در یادداشت خود آورده است:
«فهم این مسئله كه چرا كودكان چنین واكنش های شدیدی نسبت به گزارش های خبری در رسانه ها نشان میدهند، دشوار نیست و طبیعی است كه برای یك قربانی واقعی كه گرفتار سانحه شده احساس تاسف و همدری كنیم؛ اما موضوعی فراتر از همدردی باعث واكنش های شدید كودكان میشود. عموما رسانهها، موضوعات هولناك و دراماتیك بسیاری را به نمایش می گذارند كه نه تنها «می توانند» اتفاق بیفتند، بلكه «اتفاق افتاده اند» آشكار است. اگر چیزی اتفاق افتاده می تواند باردیگر هم رخ دهد. این احتمال امكان دارد سبب تاثیرات روانی دراز مدت و ترسهای دامنه دار شود. گاهی خیلی از والدین به جهت ناآگاهی در این حوزه كودكان خویش را برای تماشای این برنامه ها محدود نمی كنند و این زمانی خطرناك می شود كه كودكان خویش را در شرایطی مشابه شرایط قربانی تصور می كنند.»
وی در همین زمینه درباره ی انتقادهایی كه به شبكه های ماهواره ای در خصوص اینكه چرا رویدادهای خونبار برای برنامه های خبری انتخاب می شوند، بر این باور است:
«بسیاری از تهیه كنندگان برنامه های خبری شبكه های ماهواره ای در مقابل این انتقاد كه چرا رویدادهای خونبار برای برنامه های خبری انتخاب می شوند، اعتقاد دارند كه رویدادهای خونبار به این علت در برنامه های خبری گنجانده شده اند كه اتفاق افتاده اند و نشان ندادن آنها به حق ما برای دانستن همه چیز مغایرت دارد.»
شایگان سپس در این یادداشت یادآوری كرده است:
«به طور حتم كودكان نباید بگونه ای بزرگ شوند كه باور كنند دنیای واقعی طور دیگری است، اما این پرسش هم طرح می شود كه آیا كودكان نباید در مقابل محتوای رسانه ها كه عموما تصاویر بسیار وحشتناكی از واقعیت ارائه می دهند، محافظت شوند؟ چرا باید كودكان را با انبوه تصاویر آزار دهنده قربانیان حوادث جنگ، اجساد جان باختگان سانحه هوایی و پدر و مادرهایی كه از مرگ فرزندانشان متاثرند رو به رو كنیم؟ قطع به یقین نیازی به عجله در این كار نیست هرچند كه كودكان باید از تهدیدهای خاص به خاطر امنیتشان آگاه باشند و با جنبه های منفی دنیای پیرامون شان هم آشنا گردند، اما بیشتر این اطلاعات باید به شكل كم تر تهدید آمیز و هم كم كم ارائه شوند نه به شیوه تحریك كننده ای كه معمولاً تلویزیون به كار می گیرد.»
«این كه به كودك خود بگویید كه وقوع یك اتفاق ناگوار ناممكن است، بطور قطع راه مناسبی نیست، چون امكان دارد دروغ مصلحت آمیز شما به شكلی وارونه گریبان شما را گرفته و فرزندتان حقیقت را از جایی دیگر دریابد. اگر شما اعتبار خویش را در این حوزه نزد كودك خود از دست بدهید، امكان دارد كودك شما برای اطمینان خاطر دیگر به شما روی نیاورد و بدین سان یكی از قوی ترین پشتوانه های خویش را برای رویارویی با ترس از دست بدهد. اگر شما مراقب نباشید، امكان دارد واقعیت ترسناك تر از آن چه وجود دارد، برای كودك جلوه كند. پیشنهاد می شود كه هنگامی كه در مورد تهدیدها و خطرهای واقعی صحبت می كنید، دروغ نگویید، اما هم چنین بیش تر از اندازه ضروری درباره آن واقعه به كودك تان نگویید و با غیر احساسی ترین شكل ممكن و با آرامش كامل سخن بگویید.»
«همه ماجرا، در مورد اطمینان بخشی به كودكان آن است كه یك توضیح حقیقی بدون به كاربردن واژه های احساسی به كودك ارائه شود كه اطلاعات لازم، و نه بیشتر را به كودك منتقل می كند. هر زمان آماده پاسخ به پرسش های بعدی باشید، اما وارد جزئیاتی بیش تر از آن چه كه فرزندتان خواسته نشوید. حقیقت را بگویید؛ اما تا جای ممكن غیر صریح و غیر روشن درباره آن صحبت كنید چون كه جزئیات واقعه می تواند بسیار اوضاع روحی كودك را وخیم كند.»
این پژوهشگر در انتها در مورد تأثیر رسانه ها در ایجاد صدمه های روانی آورده است:
«اما تاكید می كنم كه رسانه ها باید بدانند كه ایجاد صدمه های روانی به صورت تحمیلی توسط آنها به افراد جامعه دست كمی از ارتكاب جنایت ضد بشریت نداشته؛ چون كه تمام مولفه ها و عناصر یك جنایت تمام عیار ضد بشریت را با تفاوت به قتل عمد، سلامت عاطفی و روانی افراد دارا است.»