صدای خانواده قربانیان هواپیمای اوكراینی باشیم

صد كادو: حضور تیم های مددكاری، برخورد مسئولانه از طرف مقامات كشور و ورود جدی رسانه ها برای بیان دغدغه های خانواده های جانباختگان سقوط هواپیمای اوكراینی، سفارش كارشناسان برای كاهش خسارت های اجتماعی ناشی از شرایط حساس كنونی است.
در هفته ای كه گذشت، چند حادثه تلخ ایران را سوگوار كرد؛ یكی سقوط هواپیمای اوكراینی در بامداد روز چهارشنبه ۱۸ دی ماه كه به از دست دادن ده ها مسافر ایرانی و غیر ایرانی آن منجر گردید. این حادثه تلخ نه تنها خانواده جان باختگان، بلكه همه ایران را داغدار كرد، به ویژه به این خاطر كه بنا به تایید مقامات ارشد كشور، سقوط این هواپیما در اثر بروز خطای انسانی و شلیك اشتباه موشك بوده است.
دیگر، واژگونی «اتوبوس تهران-گنبدكاووس» كه بامداد روز پنجشنبه ۱۹ دی ماه در جاده سوادكوه مازندران رخ داد و متأسفانه ۱۹ نفر را به كام مرگ كشید. یكی از جان باختگان این حادثه، نوزاد دختری بود كه پس از سزارین، جان عزیزش را از دست داد و دنیا را ندیده با آن وداع كرد.
زهر این اتفاق های تلخ كه بعد از واقعه شهادت سردار سلیمانی و نیز مرگ چند ده نفر در مراسم خاكسپاری پیكر وی در كرمان رخ داد، در خون همه ایرانیان در گردش است اما جز تسلیت هیچ برای گفتن ندارند. گرچه جبران خسارت های ناشی از این دو حادثه به هیچ وجه ممكن نیست اما انتظار می رود مسئولان و مقامات بخش های مختلف حاكمیت در كنار خانواده هایی كه عزیزان خودرا از دست دادند، باشند و همه تلاش خودرا برای تسلی دادن به آنان به كار بگیرند تا حداقل غم و ناراحتی آنها التیامی یابد.
در ماجرای جانكاه سقوط هواپیمای اوكراینی، حامد اسماعیلیون، داستان نویس كشورمان، همسرش و دخترش را از دست داد. فرهنگ دوستان طی روزهای اخیر با گذاشتن پیام های تسلیت، با او كه برای پیگیری مسائل پیرامون این حادثه اخیرا به ایران بازگشته است، همدردی كردند. همین طور منیرالدین بیروتی، دیگر نویسنده ی كشورمان نیز در این سانحه، برادرزاده خودرا از دست داد. متاسفانه در جریان واژگونی اتوبوس تهران-گلستان به دره، حسن سالاری، نویسنده و پژوهشگر ادبیات كودك و نوجوان جانش را از دست داد و هنردوستان را عزاردار كرد. انتظار می رود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این حوزه همراه و همگام خانواده هنرمندان از دست رفته یا عزیز از دست داده باشد و در این راه از هیچ مساعدتی دریغ نورزند.
در بین قربانیان سقوط هواپیمای اوكراینی برخی از دانش آموختگان دانشگاه های تراز اول كشور حضور داشتند كه یكی از جانسوزترین تصاویر از حادثه سقوط هواپیما، تصاویر نوعروس و داماد فارغ التحصیل داخل و دانشجو در خارج بود كه تنها سه روز قبل از حادثه، ازدواج كرده بودند. این روزها علاوه بر خانواده های آنها، دانشجویان دانشگاه ها، دوستان و همكاران آنها در داخل و بیرون ایران، با رنج غیر قابل وصف نبود آنها درگیرند. برخی دانشگاه ها مراسم یادبودی برای نخبگان از دست رفته ترتیب داده است. انتظار می رود علاوه بر مسئولان این دانشگاه ها، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیز مسئولانه در این حوزه وارد شوند و خودرا در غم خانواده ها شریك بدانند.
آه و صد افسوس كه زمان را نمی توانیم به عقب برگردانیم. در شرایط موجود با اینكه ایران و ایرانیان خودرا صاحب عزای همه این جانباختگان می دانند اما اساسا خانواده های این از دست رفتگان، روزهای دردآور و حساس تری را می گذرانند. گرچه بنابه سنت های نیك ایرانی، ایرانیان در چنین شرایطی با حضور در منزل صاحبان عزا آنها را تسلی می دهند اما دانش های روز دنیا به مدد ما می آید تا بلكه بتوانیم از آلام كسانی كه عزیزان خودرا از دست داده اند، كم نماییم و لطمه های مخرب این وضع را به حداقل برسانیم.

برخورد با خانواده جانباختگان سقوط هواپیما
لابد روش های تجربه شده ای در دنیا وجود دارد كه می توان با اقتباس از آنها به كمك خانواده ها رفت تا غم نبود عزیزانشان را با كمترین لطمه ها بگذرانند. محمد ایمانی روان شناس عمومی اذعان دارد كه حوادث این چنینی، شوك روانی سنگینی برای بازماندگان ایجاد می كند، خصوصاً برای افرادی كه با فاصله زمانی بیشتر می توانند خودرا به محل حادثه برسانند. برای همین نهادهای متولی كه وظیفه ارائه اطلاعات مربوط به جانباختگان را بر عهده دارند، حتما باید آمادگی كامل داشته باشند تا بتوانند واكنش های مناسبی از خودنشان دهند.
او تاكید دارد كه نهادهای متولی باید هم اخبار درست را در اختیار خانواده ها قرار دهند و هم به لحاظ عاطفی آنها را پشتیبانی كنند، چون حوادث تلخی مثل سقوط هواپیما تاثیرات روحی روانی شدیدی برای افراد بوجود می آورد كه گاه غیر قابل جبران است. اگر افراد حاضر در این نهادها توان كنترل خانواده های جانباختگان را نداشته باشند، واكنش مناسبی از خود بروز ندهند و نتوانند به درستی آنها را راهنمایی و به سوالات آنها پاسخ دهند، بطور قطع خشم و ناراحتی آنها را بیشتر خواهند كرد.
این روان شناس با تاكید بر لزوم وجود تیم های مددكاری در كنار خانواده جان باختگان سقوط هواپیما، درباره تجربه های خارجی می گوید: در كشورهای پیشرفته در شرایط بروز حوادث احساس مسئولیت بیشتری از طرف گروه های مختلف وجود دارد و مسئولان تلاش می كنند بوسیله ارائه خدمات روانی حجم آشفتگی و به هم ریختگی های روانی را در افراد و جامعه كمتر كنند. بدین سبب در كشور ما هم باید در امتداد انجام مسئولیت های اجتماعی در قبال خانواده های جانباختگان احساس مسئولیت داشته باشیم در این صورت تبعات اجتماعی چنین حوادث تلخی نیز به حداقل می رسد.

رسانه ها چه كنند؟
در این باره حمید شكری خانقاه – كارشناس حوزه ارتباطات و مدرس دانشگاه – با انتقاد از عملكرد رسانه ها درباره حواشی پیرامون سقوط هواپیما، بر حضور پررنگ رسانه ها در كنار خانواده های جانباختگان سقوط هواپیما تاكید داشته و به ایسنا، می گوید: رسانه ها باید صدای خانواده قربانیان سقوط هواپیما باشند تا دغدغه آنها به گوش همه برسد.
او اضافه كرد: در همین مدت رسانه های خارجی با تك تك خانواده های جانباختگان ارتباط برقرار كرده و با آنها مصاحبه می كنند، فیلم و مستند می سازند اما رسانه های داخلی هنوز نتوانسته اند اقدام مناسبی در این زمینه انجام دهند. سفارش می كنم رسانه ها حتما با خانواده ها در ارتباط باشند و دغدغه های آنها را در جامعه مطرح كنند تنها با این كار می توانند مرهمی بر داغ آنها باشند.
این استاد ارتباطات می گوید: باید بدانیم، خانواده قربانیان سقوط هواپیما اپوزسیون نیستند، بلكه افراد بسیار ایران دوستی هستند كه باید صدای آنها شنیده شود. رسانه ها باید استقلال خودرا حفظ كنند و در كنار خانواده های جان باختگان باشند در غیر صورت باید رسانه خودرا تعطیل كنند.

منبع: صد كادو