حمایت ده میلیون تومانی ارشاد از استاد شجریان؟!

صد كادو: افشین داورپناه در یادداشتی به «ضرورت اصلاحات جدی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» پرداخته است.
به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا در این یادداشت آمده است: در فهرستی كه با عنوان كمك ها یا حمایت های وزارت ارشاد در سال ۱۳۹۷ از اشخاص حقیقی و حقوقی انتشار یافته، نامی هم از محمدرضا شجریان برده شده است! بر طبق این سند، وزارت ارشاد در سال ۹۷، مبلغ ده میلیون تومان «بابت انجام فعالیت های فرهنگی» در اختیار محمدرضا شجریان قرار داده!
اخیرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لیست بعضی از هزینه كردهای مالی این وزارتخانه را اعلام نموده است. صرفاً بابررسی اجمالی همین دو لیست، می توان نگاهی صدمه شناسانه به این وزارتخانه داشت؛
یكی از این اسناد، لیست اشخاص حقیقی و حقوقی است كه در سال ۱۳۹۷ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعنوان حمایت، مبالغی دریافت كرده اند.
چنین اقدامی با اینكه پرارزش است امابه شكل موجود، نه تنها شفاف سازی نیست و سبب ایجاد ابهامات بیشتر خواهد شد بلكه چه بسا غیراخلاقی هم باشد ـ یا احیانا به برخی برخوردهای دور از انصاف و اخلاق منجر شود؛ برای دوری از ایجاد سوء برداشت‎ها و بی اخلاقی، باید قراردادهای هر كدام از این پرداخت ها هم در دسترس عموم قرار گیرد تا ارزیابی و قضاوت درستی داشته باشند.
برای مثال؛ در لیست اشخاص حقیقی اسم محمدرضا شجریان هم آمده كه در سال ۱۳۹۷ مبلغ ده میلیون تومان «بابت انجام فعالیتهای فرهنگی» دریافت كرده است! چند پرسش:
۱ـ این شجریان همان «استاد شجریان» معروف است؟
۲ـ جریان این ده میلیون تومان چیست؟ ده میلیون ناقابل برای چه منظوری هزینه شده و بدین ترتیب اسم استاد شجریان هم در لیست حمایت شدگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است؟
البته در این لیست نام ۸۶ نفر دیگر هم آمده است كه از سه تا ۱۰۰ میلیون تومن بابت فعالیت هایی با عناوین فعالیت های فرهنگی، هنری یا ترویج كتابخوانی حمایت شده اند.
در لیست دیگری، ۱۶۱ مورد مبالغ ریز و گاها درشتی كه به برخی از موسسات حقوقی پرداخت شده اعلام شده است؛ مشخص نیست چرا در كنار این مبالغ قابل توجه كه در این لیست ها دیده می شود، باید مبلغ ده میلیون تومانی كه به اسم محمدرضا شجریان منظور شده، و مشخص نیست چیست، قرار بگیرد؟
انتشار اسناد مالی برخی وزارت خانه ها و موسسات دولتی، اتفاق مباركی است؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در یكسال اخیر از وزارتخانه های پیشگام در این زمینه بوده است. اقدام بسیار خوبی كه با هدف شفاف سازی فعالیت ها و هزینه كردهای این وزارتخانه انجام شده و جای قدردانی دارد؛ اعلام چنین اسنادی، می توان ضمن فراهم كردن زمینه نوعی نظارت همگانی بر عملكرد وزارتخانه ها، جلوگیری از فساد صدمه شناسی و كمك به ارتقاء فعالیت و ساز وكارهای وزارتخانه ها كمك نماید.
فقط بررسی و تحلیل همین دو سندی كه اخیرا انتشار یافته است نشان می دهدكه این وزارتخانه به شدت از ضعف و اغتشاش ساختاری و سوء مدیریت در بعضی بخش ها رنج می برد. یقینا چنین مشكلات ساختاری میراثی است از سال های پیشین كه كسی برای اصلاح آن اقدامی انجام نداده و در نتیجه، سال به سال وضعیت پیچیده تر و بغرنج تری پیدا كرده است؛ برای مثال در زیر مجموعه این وزارتخانه موسسات و نهادهای گوناگونی وجود دارند كه با اینكه در اساسنامه آنها «غیر دولتی» معرفی شده اند اما در عمل بازوهای اجرایی این وزارتخانه در خیلی از زمینه ها به شمار می آیند. هیئت مدیره، مدیرعامل و هیئت امنای چنین موسساتی توسط وزارتخانه و شخص وزیر تعیین می شوند و اعتبارات وزارتخانه با ترك تشریفات در اختیار آنها قرار می گیرد. رویه هایی كه با اینكه معمولا قانونی شده اما غیرمنطقی به نظر می آید. همینطور موسساتی هستند كه بدون هیچ توجیه قابل قبولی، اعتباراتیدر اختیار آنها قرار گرفته است؛
برای مثال؛ در لیست دومی كه منتشرشده، عنوان موسسات حقوقی آمده است كه سال قبل مبالغی را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دریافت كرده اند؛ بخشی از این موسسات، موسسات وابسته به این وزارتخانه اند؛ موسساتی چون مؤسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران، موسسه خانه كتاب، بنیاد ملی بازی های كامپیوتری، مؤسسه كمك به توسعه فرهنگ و هنر، مؤسسه فرهنگی وهنری توسعه هنرهای معاصر، موسسه میراث مكتوب، بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان، بنیاد فرهنگی هنری رودكی، انجمن موسیقی ایران و…. ؛
بخش دیگری هم نهادهایی معمولا دینی ـ مذهبی اند كه با عناوین كلی چون «انجام فعالیت های فرهنگی هنری دینی استان ها» مبالغی دریافت كرده اند؛
به اسامی این موسسات توجه كنید:
دانشگاه ادیان ومذاهب، دانشگاه مفید، مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی، مركز اسناد انقلاب اسلامی، مؤسسه فرهنگی هنری تك منظوره یادداشت نویزد، مؤسسه فرهنگی هنری تك منظوره ایرانی ها موفق ایساتیس، مؤسسه فرهنگی واطلاع رسانی شبستان نور، مؤسسه فرهنگی وهنری آوای مهرآشنا، مؤسسه رهروان موعود صالح، مؤسسه پیام امام هادی ضد السلام، مؤسسه بنیاد بین المللی فرهنگی و هنری امام رضا (ع )، جامعه قاریان قرآن مشهد، بنیادبین المللی غدیر، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی، مؤسسه فرهنگی اخلاق و تربیت نبوی قم، مؤسسه فرهنگی رواق حكمت، مؤسسه فرهنگی قران وعترت پیروان هادی، مؤسسه فرهنگی مبحث شناسی احكام فقهی، موسسه اسراء، مؤسسه غیر دولتی انصار الانصار، مؤسسه فرهنگی هنری گفتگوی همكاری آسیا، مؤسسه فرهنگی هنری عتیق پارسه هاتف ساردو(؟!)، موسسه شهر كتاب (!؟) و…. برای رعایت ایجاز از آوردن مبالغی كه به این موسسات پرداخت شده است خودداری می كنم ـ برای اطلاع، به سایت وزارتخانه رجوع كنید.
از چنین موسساتی ظاهرا بعنوان مجری بعضی از فعالیت های وزارتخانه استفاده شده اما درباره این لیست چند سوال مهم مطرح است:
ـ چرا اغلب این موسسات در شهر قم قرار دارند؟ ـ و البته برخی مشهد.
ـ چرا اغلب این موسسات نامهای دینی ـ مذهبی را یدك می كشند؟
ـ آیا امكان برخورداری از چنین حمایت هایی بگونه ای برابر برای همه موسسات مشابه وجود داشته است؟ در واقع چرا برخی موسسات یا نهادهای خاص از چنین حمایتی بهر‍مندشده اند یا چرا برخی موسسات خاص بعنوان مجری چنین فعالیت هایی انتخاب شده اند ـ و چرا همه این موسسات مربوط یا متعلق به اشخاص ویژه ای هستند؟
برای مثال؛ دانشگاه ادیان و مذاهب بعنوان یك نهاد غیردولتی كه وظیفه اش فعالیت در حوزه آموزش عالی آن هم در زمینه های دینی است برای چه كاری مبلغ ۲، ۵۰۰، ۰۰۰، ۰۰۰ریال دریافت كرده است؟
مثلا بنیاد بین المللی غدیر مبلغی را با عنوان انجام فعالیت های فرهنگی، هنری و دینی استان ها دریافت كرده است! اما معلوم نیست چه فعالیت هایی و چرا این بنیاد؟.
چرا موسسه مهدی موعود باید برای انجام فعالیت های فرهنگی در استان ها (عنوان گنگ و مبهم) مبلغ ۲، ۵۰۰، ۰۰۰، ۰۰۰ كمك دریافت كند؟ منظور چه فعالیت هایی است؟
حدودا درباره بخش عمده این لیست، درست معلوم نیست این موسسات دقیقا در ازای چه فعالیت مشخصی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پول دریافت كرده اند و فعالیت های مورد نظر چه ارتباطی با رسالت و وظیفه اصلی این موسسات داشته است! و چرا این نهادها؟ آیا همه موسسات غیردولتی دیگر هم می توانند از چنین حمایت هایی برخوردار شوند؟
مثلا چرا جامعه قاریان قرآن مشهد مبلغ ۱۳، ۰۰۰، ۰۰۰، ۰۰۰ ریال بعنوان انجام فعالیت های تبلیغ و ترویج قرآن كریم دریافت كرده است؟ مگر وزارتخانه معاونت قرآن و عترت ندارد؟ آیا جامعه قاریان فلان شهر هم می تواند از چنین حمایتی برخوردار شود؟ ملاك پرداخت این كمك ها كدام ساز و كار است؟
حتی در همین شهر قم، موسسات فرهنگی پژوهشی گوناگونی وجوددارند اما مثلا چرا فقط به مؤسسه فرهنگی كتاب شناسی بزرگ شیعه باید مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۲ ریال كمك شود؟ براسا چه ملاكی؟
مؤسسه مطبوعاتی نشر آوران مبلغ ۷، ۷۰۰، ۰۰۰، ۰۰۰ برای كدام فعالیت های رسانه ای مطبوعاتی دریافت كرده است؟ همین موسسه مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۸۴/۱۰ ریال با عنوان انجام ارتقای مطبوعات دریافت كرده! ارتقای مطبوعات؟ كدام مطبوعات؟
این همه در حالی است كه موسسات گوناگونی در موضوعات گوناگون در زیر مجموعه وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی قرار دارند كه قرار بوده بازوهای اجرایی وزارتخانه ها در این زمینه ها باشند.
در مثالی دیگر، «شركت تعاونی ناشران و كتابفروشان قم» چرا باید مبالغی را با عنوان كلی انجام نشر و ترویج كتابخوانی دریافت كرده باشد و مثلا فلان انجمن فرهنگی یا شركت تعاونی ناشران در استانی دیگر نه؟
مجموع این مبالغ در حوزه فرهنگ و در مقایسه با وزارتخانه ای چون وزارت نفت، سمت یا… با اینكه مبالغ بسیار چشگیری نیست اما در حوزه فرهنگ و در شرایط فعلی، رقم قابل تاملی است.
در نمونه ای عجیب تر، چرا باید مبلغ زیادی به موسسه ای به نام «شركت تعاونی یا موسسه فرهنگی هنری كارآفرینان فرهنگ وهنر» پرداخت شودكه از قضا عموم سهامداران آن برخی كارمندان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسات وابسته به آن هستند؟ گفته اند چون وزارت ارشاد خودش به صورت مستقیم نمی تواند برخی پرداخت ها را انجام دهد ازاین رو با چنین شركت هایی قراردادهایی می بندد تا پرداخت ها از راه این شركت ها انجام شود! و یقینا این شركت ها مبلغی را بعنوان سود یا حق الزحمه یا بالاسری برمی دارند! اساسا چرا باید چنین رویه های اشتباه و بدون ضابطه ای وجود داشته باشد؟ ساز و كارها، ضوابط و تشریفات چنین حمایت هایی چیست؟ باز هم می پرسم آیا همه موسسات و نهادهای فرهنگی می توانند این نوع حمایت ها یا همكاری ها برخوردار شوند یا صرفا آن هایی كه دست شان می رسد؟
احیانا گفته خواهد شد، این وزارتخانه بعضی از فعالیت هایش را به این موسسات برون سپاری كرده! اما بر مبنای كدام ضابطه؟ امكان دارد گفته شود این پرداخت ها برای انجام فعالیت های ضروری دیگر بوده اما به صورت صوری با این عناوین پرداخت شده است كه همین توجیه هم نشان دهنده حاكم شدن رویه های اشتباه و برخی سوء مدیریت ها است.
به هر حال، اسم این كار و به این شكل، شفاف سازی نیست و چه بسا كه در شكل كنونی اساسا اقدامی غیراخلاقی باشد یا منجر به برخی برخوردهای دور از اخلاق شود؛ برای دوری از ایجاد سوء برداشت‎ها و بی اخلاقی، بهتر است قراردادهای هر كدام از این پرداخت ها هم در دسترس عموم قرار گیرد تا امكان ارزیابی و قضاوت درستی فراهم گردد.
همه آنچه به صورت خلاصه گفته شد، فقط نشانه هایی است كه نشان دهنده لزوم انجام اصلاحات ساختاری و مدیریتی در وزارت محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ در چند سال گذشته و بخصوص با حضور پرارزش دكتر صالحی در مقام وزارت، امید زیادی به چنین اصلاحاتی در این وزارتخانه بود، كه متاسفانه به علل گوناگون، چنین فرصت هایی از دست رفت.
امیدوارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ادامه فرایند شفاف سازی و اصلاح آن، زمنیه نقد، بررسی و انجام اصلاحات ضروری برای ارتقاء عملكرد این وزارتخانه را فراهم آورد.
پی نوشت:
همایون امیرزاده مدیركل روابط عمومی وزارت ارشاد بعد از انتشار یادداشت ایسنا، در توضیحی گفته است انتشار نام محمدرضا شجریان در فهرست ها كمك های وزارت ارشاد فقط تشابه اسمی است و هیچ ارتباطی به محمدرضا شجریان هنرمند شناخته شده عرصه موسیقی ندارد. البته از ابتدا نقص در اطلاع رسانی متوجه خود ما بوده است. به قولی می توان گفت خودكرده را تدبیر نیست.

منبع: صد كادو