می خواستند آنرا در گینس ثبت كنند، اما

صد كادو: فضای باغ باز است، تفاوت چندانی با ۱۱ سال قبل نكرده، وقتی كه برف می بارید و اسفندیار رحیم مشایی – رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی -، «باغ كتیبه ها» را افتتاح نمود. حالا پس از گذشت بیشتر از یك دهه، هنوز كتیبه های مولاژ شده در محوطه ی شرق كاخ نیاوران روی پای خود ایستاده اند، اما با یك تفاوت كوچك.
تفاوت هایی كه به راحتی می توان نشانه هایش را روی تنِ كتیبه ها دید، شكستگی ها و لطمه هایی كه مرور زمان به مولاژِ كتیبه های تاریخی و باستانی در محوطه های تاریخی و روباز و فضاهای صعب العبور وارد كرده است. از طرف دیگر بنظر می رسد گردوغبار فراموشی پس از گذشت این سال ها هدف اصلی و اولیه برای ایجاد چنین پایگاهی را از یادها برده است!
به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا، نیمه ی بهمن ۱۳۸۷، بخش جدیدی به مجموعه ی فرهنگی ـ تاریخی نیاوران افزوده شد، فضایی كه از نظر تاریخی و پژوهشی می توانست امروز یكی از مهمترین بخش های تاریخی باشد كه هر پژوهشگرِ ایرانِ باستان برای دیدن اش لحظه شماری می كند. فضایی كه قرار بود پایگاهی برای كتیبه های صخره ای ایران باشد، اما امروز فقط قسمتی از فضای باز نیاوران است كه بازدیدكنندگان از این كاخ موزه با پرداخت ورودی نیاوران، می توانند در این فضا نیز تردد كنند.

در آن زمان حدود ۴۳ مولاژ از كتیبه های صخره ای متعلق به دوره هایی مانند مادها به خط و زبان «اوراتی»، «آشوری» و «آرامی» متعلق به مناطق اهر و سراب، دوره ی تاریخی «پارتی» و «ساسانی» به خط و زبان های فارسی باستان، «آكدی»، «عیلامی» و «آرامی» تا اواخر دوره ی ساسانی و خط شكسته ی پهلوی در فضایی كه با یك سر در متفاوت می خواست باغ كتیبه ها را از دیگر بخش های نیاوران جدا كند، روی زمین نصب شده بودند.

اما حالا قفل زرد رنگ چفت شده روی درِ اتاقی كه شاید فقط یكی دو سال دفتر پایگاه كتیبه های صخره ای كشور بود، انگار سال هاست با در فلزی عجین شده و كتیبه های بزرگ قامتی كه بنظر می رسد روزی قرار بوده در نقطه ای دیگر در این باغ نصب شوند، به دیوار و روی زمین به حال خود رها شده اند، كتیبه هایی كه تاریخِ ساختِ نخستینِ مولاژ آنها دست كم به ۳۰ سال قبل می رسد.
حالا یكی دو تابلوی قدیمی راهنما در فضای كاخ، فلش شان به سمت باغ كتیبه هاست، اما تابلوهای نزدیك تر به این فضا، فراموش كرده اند باغ را نشان دهند، هر چند آن قدر فضای مناسبی برای پیاده روی و استفاده از آرامش باغ هست كه بدون وجود هیچ تابلوی راهنمایی هم بازدیدكنندگان را به سمت خود جذب می كند.
انگار بارشِ باران آرایش روی صورت كتیبه ها و به خصوص تابلوهای معرفی آنها را پاك كرده، بی ریخت و بدقواره شده اند، كتیبه هایی كه روزی افتخارِ رسول بشاش معاون پژوهشكده زبان و گویش و تیمِ پژوهشی اش بودند.
مولاژبرداری از كتیبه ی «پهلوی» در مشكین شهر در سال ۱۳۶۸ اولین قدم برای ایجاد مجموعه ای تحقیقی – پژوهشی در كاخ – موزه ی نیاوران بود، هرچند مولاژ آن كتیبه توسط قاچاقچیان آثار تاریخی لطمه دید، ولی این كار موجب ادامه دار شدن كار مولاژبرداری از كتیبه های صخره یی ایران شد، اقدامی موثر برای حفاظت از این كتیبه ها.

پس از آن، گاهی مولاژبرداری از كتیبه ها در نقاط مختلف كشور انجام می شد، اما تا ۱۵ بهمن ماه ۱۳۸۷ هیچ طرح مستمری برای این كار وجود نداشت، تا این كه طرح ایجاد باغ – موزه ی كتیبه ها به پیشنهاد رسول بشاش – معاون وقت پژوهشكده ی زبان و گویش – اجرایی شد تا به قول سید مهدی موسوی كوهپر – رئیس وقت پژوهشگاه میراث فرهنگی كشور – با این طرح، دانشجویان و محققانی كه قصد مطالعه ی مسائل و خطوط تاریخی را دارند مجبور نباشند، هزینه و وقت زیادی را برای دیدن اصل این كتیبه ها صرف كنند، او حتا اعتقاد داشت كه این اقدام باید در كتاب ركوردهای گینس ثبت و بعنوان مركزی برای كتیبه شناسی معرفی شود.

در سال ۱۳۸۵ قول راه اندازی باغ – موزه ی كتیبه ها در كاخ سعدآباد داده شد كه به سبب تأمین نشدن اعتبار، بار دیگر در سال ۱۳۸۶ قول گشایش آن در مجموعه ی فرهنگی – تاریخی نیاوران داده و قرار شد تا آن با همكاری پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و مجموعه ی كاخ نیاوران افتتاح شود، اما مدتی پیش از افتتاح رسمیِ این باغ-موزه، آن در كاخ موزه ی نیاوران به صورت غیر رسمی كار خودرا آغاز نموده بود و برخی كتیبه ها نیز در فضای باغ كاخ، در معرض نمایش قرار گرفته بودند.

در زمان افتتاح رسمی باغ – موزه ی كتیبه ها هدف از انجام این كار علاوه بر رفع دغدغه ی ناشی از تخریب كتیبه ها، سركشی بموقع به كتیبه ها برای كنترل و مراقبت فیزیكی از آنها و در صورت نیاز مرمت اضطراری اعلام شد، اهدافی كه تا كنون گزارش مستندی از دستیابی به آنها تا كنون منتشر نشده است و حتی هیچ كدام از این اقدامات و قول ها و آرزوها موجب نشده اند تا طرحی كه قرار بود آینده پژوهش روی كتیبه های صخره ای كشور باشد، به درستی و با موفقیت اجرائی شود.

در زمان افتتاح رسمی این باغ – موزه از رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواسته شد تا به سبب در معرض خطر شدید بودن آنها، یك سالن برای نگهداری از آرشیو قالب ها و استفاده برای تكثیر آنها اختصاص پیدا كند. همین طور با عنایت به فراهم آمدن این كتیبه ها كه هر كدام بطور پراكنده در نقاط مختلف كشورند، به بخش اداری مجموعه ی باغ كتیبه ها، توجه ویژه ای برای توسعه و تكمیل شود.

اما بنظر می رسد نه تنها نسبت به هیچ كدام از طرح ها توجهی نشد، بلكه كارهای اولیه ای كه قرار بود برای ادامه دار بودن این پایگاه مهم و پژوهشی در دستور كار باشند، نیز فراموش شدند.

باغ كتیبه ها از آغاز، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشت؛ نبود اعتبار كه كار مولاژبرداری را با وقفه روبه رو می كرد یا دوركاری كه در اواخر سال ۱۳۸۹ این باغ را بدون متولی كرد. از طرف دیگر، هرچند طراح این مجموعه یك كتیبه شناس بود، اما با سپرده شدن مدیریت این مجموعه به رئیس مجموعه ی كاخ نیاوران و تغییر گاه و بیگاه رئیس این مجموعه، تصمیم گیری درباره ی این باغ – موزه را با مشكلاتی روبه رو كرد.

بی توجهی ها تا جائی ادامه پیدا كردند كه حتی در دوره ای گویا این كتیبه ها فرزند ناخواسته ای بود كه خانواده اش به هر روشی قصد داشت ان را از خود دور كند، مانند چند سال قبل كه كتیبه ها جای زیادی را در نیاوران اشغال كرده بودند و مدیریت اش قصد داشت باغ كتیبه ها را به شهرداری تهران واگذار كند، به این معنا كه قرار بود شهرداری مولاژِ كتیبه ها را به یكی از نقاط تحت مدیریت خود منتقل كند.

حالا باغ كتیبه ها همچنان سر جای خودش است، فضایی كه بیشتر به یك تفرجگاه شبیه شده تا مكانی كه قرار بود روزی پذیرای گردشگران محقق و پژوهشگران باشد، ان قدر كه بازدید كنندگان از این فضا بیشتر تمایل شان برای بازی و قدم زدن در این بخش از مجموعه كاخ است، تا دست كم خواندن اطلاعات كتیبه ها و آشنایی با آن ها!

منبع: صد كادو