در صله رحم همدیگر را به زحمت نیندازیم

صد كادو: یك كارشناس اخلاقی با تاكید بر این مساله كه صله رحم جزو آداب دین و از اركان فرهنگ غنی ایرانی شمرده می شود، اظهار داشت: احادیث و آیات و روایات بسیار زیادی در ارتباط با صله رحم و رفت و آمد داریم. در سوره «رعد» وارد شده است كه از حال یكدیگر با خبر شدن و به دیدن یكدیگر رفتن همچون اوصاف خردمندان است.
حجت الاسلام والمسلمین بهاری در گفت و گو با ایسنا، با تاكید بر این مساله كه پروردگار متعال در شاكله خلقت انسان یك چیزی را آفریده كه از آن بعنوان محبت نام برده می شود اظهار نمود: خلقت وجودی انسان با محبت عجین شده است. همانگونه كه هدف از خلقت و آفرینش انسان بی خود نبوده است قرار دادن محبت در وجود انسان باز نشأت گرفته از یك هدفی روشن است.
وی با تاكید بر این مطلب كه خداوند محبت به همجنس و هم نوع را در وجود انسان قرار داده است و برای آن ارزش و احترام زیادی قائل شده است اظهار داشت: در ارتباط با محبت به همنوع به قرابت نسلی و ژنتیكی تاكید ویژه ای شده است كه ما باید نسبت به اطرافیان و به خصوص خویشاوندان نگاه محبت آمیزی داشته باشیم. در آیه ۸۳ سوره بقره «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَی وَالْیَتَامَی وَالْمَسَاكِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْكُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ…»؛ و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محكم گرفتیم كه جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان كنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید و نماز را به پا دارید و زكات را بدهید آنگاه جز اندكی از شما [همگی] به حالت اعراض روی برتافتید.» خداوند مطرح می كند كه باید احسان و محبت نسبت به پدر و مادر داشته باشیم و همین طور ذی القربی هم جز این دسته هستند. همین طور در آیه ۹۰ سوره «نحل» خداوند انسان را به عدل و احسان و عدالت و همین طور محبت به خویشاوندان دعوت می كند. در این آیه آمده است: «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ…» خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیكان فرمان می دهد و از فحشاء و منكر و ستم نهی می كند؛ خداوند به شما اندرز می دهد، شاید متذكر شوید.»
این استاد اخلاق با تاكید بر این مطلب كه وقتی به ادامه آیات در سوره نحل توجه می نماییم می بینیم كه احسان و توجه به رحم (هم ژن) و صله رحم برای ما كاربرد ویژه تری پیدا می كند تصریح كرد: صله رحم یعنی دیدن همدیگر و نسبت به یكدیگر محبت داشتن و خبر از حال هم داشتن كه این امر جز اوصاف خردمندان است. خداوند در آیات ۱۹ تا ۲۱ سوره «رعد» می فرماید: «أَفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَیٰ ۚ إِنَّمَا یَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ (۱۹) الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَلاَ یَنقُضُونَ الْمِیثَاقَ (۲۰) وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ (۲۱)…». آیا كسی كه می داند آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده حقّ است، همانند كسی است كه نابیناست!؟ تنها خردمندان متذكّر می شوند. (۱۹) همان كسانی كه به عهد الهی وفا می كنند، و پیمان را نمی شكنند (۲۰) و كسانی كه پیوندهایی را كه خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار می دارند؛ و از پروردگارشان می ترسند؛ و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند (۲۱)» و شرایط و اوصاف انسان های خردمند را اینگونه مطرح می كند.؛ یعنی آنهایی كه با پروردگار عالم ارتباط داشته و صاحب اندیشه هستند.
بهاری در ادامه با اضافه كردن این مطلب كه خداوند در ادامه آیات سوره رعد یعنی «وَالَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُوْلَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ؛ آنها كه عهد الهی را سپس محكم كردن می شكنند، و پیوندهایی را كه خدا دستور به برقراری آن داده قطع می كنند، و در روی زمین فساد می نمایند، برای آنهاست لعنت (و دوری از رحمت الهی)؛ و مجازات سرای آخرت!» یعنی در آیه ۲۵ این سوره بیان می كند كه اگر كسی برعكس این را عمل كند و قطع رحم كند مورد لعنت خداوند واقع می شود اشاره كرد: در آیه اول سوره نساء باز خداوند انسان را منع كرده است كه قطع رحم كند. در آیه ۴۴ سوره مریم هم تاكید بر رفت و آمد و صله رحم شده است.

احادیث دینی كه تاكید بر صله رحم و افزایش روزی دارند
ایشان سپس با اشاره با این مساله كه در روایات مفصلی كه از ائمه (ع) نقل شده است به بحث صله رحم توجه ویژه ای شده است اظهار داشت: همچون این احادیث این است كه پیامبر (ص) می فرمایند: ” كسی كه صله رحم می كند طول عمر دارد و فقر از او دور می شود. ” این حدیث در «بحارالانوار» جلد ۷۱، صفحه ۸۸ آمده است. همین طور پیامبر (ص) در جایی دیگر فرموده اند: ” صله رحم موجب پاك شدن اموال و توسعه رزق و دفع بلا می شود. ” امام باقر (ع) باز در روایتی می فرمایند: “صله رحم، تزكیه نفس، رشد ثروت و آسان شدن حساب را به دنبال دارد. همین طور در حدیثی دیگر می فرمایند: “كسی كه دوست دارد رزق او وسیع و زمان مرگش به عقب بیفتد صله رحم كند. “
این استاد و خطیب دینی با تاكید بر این مطلب كه حسن رفتار و پاكی روح به صله رحم گره خورده است، اظهار داشت: پیامبر (ص) در حدیث دیگری می فرمایند: “آباد شدن سرزمین ها در صله رحم است. ” برای رفت و آمد آدابی در دین اسلام وارد شده است كه همچون آنها این است كه اگر فردی از نظر مالی بهره ای از مال و مكنت دارد بهتر است اگر می خواهد به دیدار فردی برود كه یك مقدار از او تهی دست تر است هدیه ای مناسب برای او تهیه نماید اما طوری كه این هدیه منت و تحقیر را به دنبال نداشته باشد بلكه در اوج محبت و سخاوت باشد. متمولین اگر به ذی القربی خود برسند بزهكاری پایین می آید و اجتماع رشد می كند؛ اما اگر برعكس شود و قطع رحم صورت بگیرد طبق حدیثی از حضرت علی (ع)، ثروت در دست افراد شرور قرار می گیرد. همین طور پیامبر (ص) در حدیثی اشاره می كنند كه، ” خداوند افرادی را كه قطع رحم می كنند مورد رحمت قرار نمی دهد. “

صله رحم از سه جهت مورد سفارش اسلام است
بهاری در ادامه با اشاره به اینكه صله رحم از سه جهت مورد سفارش اسلام است اظهار داشت: اسلام به صله رحم سفارش كرده، بااینكه به اندازه یك سلام و یا نوشیدن آب باشد و یا اینكه اگر افرادی با تو قطع رابطه كرده اند شما به دیدار آنها برو ولو با یك سلام و علیك اما نباید قطع رحم داشته باشیم. در جلد ۲ اصول كافی آمده است كه امام علی (ع) خطبه می خواند و در قسمتی از این خطبه حضرت می فرمایند: “خدایا ببخش آن گناهی را كه عجل و مرگ را زود می رساند. شخصی اظهار داشت: مگر این چنین گناهی وجود دارد!؟ حضرت فرمودند بله، اگر كسی قطع رحم كند. ” اینها گوشه ای از تأكیدات صله رحم در دین اسلام است.

با صله رحم دل ها نزدیك می شود و محبت الهی بیشتر می شود
ایشان سپس با تاكید بر این مطلب كه در فرهنگ غنی ایرانی باز به صله رحم توجه ویژه ای شده است كه همچون آنرا در سال نو می توانیم ببینیم، افزود: صله رحم جزو فرهنگ ایرانی هاست كه به مناسبت های مختلف به دیدار یكدیگر می روند. میهمانی و صله رحم آداب و رسومی دارد كه همچون آن این است كه اگر در دید و بازدیدها اگر فردی از بعد مادی ضعفی دارد اما در كمال انسانیت است ما موظف هستیم به او احترام بگذاریم، نه فقط در روزهای سال نو، بلكه باید در طول سال به این امر اهتمام ویژه ای داشته باشیم و از این طریق اسباب آشتی و وحدت ایجاد شود. با صله رحم دل ها نزدیك می شود و محبت الهی بیشتر می شود. این سفارش اسلام و فرهنگ ایرانی است كه به دیدار یكدیگر بروید ولی مراقب باشید كه به گناه نیفتید یعنی اگر می بینیم فردی از نظر شرایط مالی و یا روحی نیازمند كمك است به او كمك نماییم و گره از كارش باز نماییم. در صله رحم به ما سفارش شده است كه اگر می توانیم باری از دوش فردی برداریم این كار را انجام بدهیم و از چشم و هم چشمی ها به خصوص در این وانفسای مشكلات اقتصادی دوری نماییم.
این خطیب و سخنران دینی اظهار داشت: امسال كه مزین به نام حضرت علی (ع) و پیامبر اكرم (ص) است یكی از مكارم اخلاق این بزرگان صله رحم و دید و بازدید است. این امر عزت و كرامت و شخصیت انسان را بالا می برد. در مورد میهمانی دادن در بخش هایی از جامع الاخبار و یا كنز العلماء آمده است كه پیامبر اكرم (ص) می فرمایند: ” هر خانه ای كه میهمان در او نباشد فرشته بر آن وارد نمی گردد. “همچنین در جای دیگری می فرمایند: ” از میهمانی دادن نترسید چونكه میهمان روزی را می آورد و گناهان را می برد. ” همین طور در جایی وارد شده است كه ” اصحاب حضرت علی (ع) را دیدند كه ناراحت بوده است و وقتی دلیل ناراحتی ایشان را پرسیدند، فرمودند: هفت روز است در خانه ما میهمان وارد نشده است. ” در دیگر احادیث دینی وارد شده است كه ” از میهمان در دو شب اول پذیرایی می شود و در شب سوم جزو اهل خانه است و هر چه بود با هم می خورند. ” پیامبر اكرم (ص) در حدیثی دیگر با تاكید بر مهم بودن صله رحم در اسلام می فرمایند: ” ولیمه دادن در روز اول حق است، روز دوم احسان و روز سوم شهرت و خودنمایی است. ” همین طور امام رضا (ع) می فرمایند: ” مردی حضرت علی (ع) را دعوت كرد و حضرت به سه شرط دعوت را پذیرفت. اول اینكه چیزی از بیرون برای او تهیه نكند و دوم در حق زن و فرزندش اجحاف نشود و سوم اینكه خودرا به زحمت زیادی نیندازد. ” دلیل تمام این احادیث و گفتارها این است كه با وجود تمام مشكلاتی كه وجود دارد صله رحم با تمام سادگی و عزت و كرامت برپا باشد چونكه اینگونه مردم راحت تر از حال یكدیگر مطلع می شوند و درصدد رفع مشكلات برمی آیند.