تكثر فرهنگی در ایران مایه انسجام اجتماعی است

صد كادو: عضو هیات علمی پژوهشكده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تكثر فرهنگی در ایران را به مثابه یك رنگین كمان تعبیر كرد كه با هم در تضاد و تعارض نیستند و مایه انسجام اجتماعی در طول تاریخ بوده اند.
به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا، دكتر مهدی حسین زاده یزدی در “نشست فرهنگ در بستر محلی یزد” كه در امتداد تقویت فرهنگ های محلی و بومی در دانشگاه یزد برگزار شد، هدف از برگزاری این نشست را تمركززدایی فرهنگی دانست و اظهار داشت: تقویت فرهنگ های بومی و انعكاس هنجارها، معیارها، اخلاق و رسوم فرهنگی می تواند مركز را در تصمیم گیری بهتر نسبت به استان ها یاری كند.
وی شورای فرهنگ عمومی وزارت ارشاد را سازمانی در امتداد تقویت فرهنگ های بومی و محلی خواند.

شهر فراتر از ساختمان ها و و سازه ها
سید علیرضا افشانی، عضو هیئت علمی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد هم در این نشست كه با همكاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، پژوهشكده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد برگزار شد، شهر را فراتر از مجموع ساختمان ها و سازه ها دانست و خواهان توجه جدی به ارتباطات انسانی و شهروندی شد.
وی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته در این باره، اظهار نمود: نتایج نظرسنجی ها نشان داده است نگرش غالب در مورد شهر و شهرسازی مبتنی بر نگاهی است كه به مسائل عمرانی و ساختمان ها میگردد در حالیكه شهر محلی برای ارتباطات انسانی شهروندان است.
دبیر شبكه ملی جامعه و دانشگاه استان یزد اضافه كرد: بیشتر مدیران شهری از دانش آموختگان رشته های فنی هستند و این مسئله سبب تقویت نگاه عمرانی به شهر شده است.
افشانی سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری را متولی در نظر گرفتن مسائل انسانی در شهر و شهرسازی دانست.
او همینطور رسالت جهت دهی به افكار عمومی را مسئله ای مهم دانست كه جامعه شناسان باید این مسئله را جدی بگیرند.

یزد شهر نمادها و سنت‏های فراموش شده
سیدمحسن سعیدی مدنی، دانشیار بخش مردم شناسی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد هم در ادامه این نشست، شهر یزد را شهر نمادها و سنت های فراموش شده خصوصاً در زمینه عزاداری‏ های محرم دانست.
وی اظهار داشت: در گذشته مراسم هایی از قبیل بهر شهید و كلك در شهر یزد وجود داشته كه امروزه به سبب تغییرات فرهنگی كه جامعه یزد پذیرای آن بوده است، نشانی از آنها یافت نمی گردد.
دانشیار بخش مردم شناسی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد سنگ‏زنی و چاووش ‎خوانی را از دیگر مراسم‏ های فراموش شده یزد دانست و اظهار نمود: در همه جوامع ادیان و مذاهب بعنوان پایه های فرهنگی ملت ها محسوب می شوند و این مسئله نشان داده است كه ساختارها معنا ‎ دار هستند.
او شهر یزد را داری فرهنگی غنی و اصیل دانست و لزوم احیای سنت های فراموش شده را برای تداوم فرهنگ یزدی عاملی مهم برشمرد.

اخلاق اقتصادی یزد به مثابه راهبرد و استراتژی
منوچهر علی نژاد استادیار دانشكده علوم اجتماعی هم اخلاق اقتصادی مردم شهر یزد را یك راهبرد و استراتژی خاص دانست.
وی اظهار داشت: برخی معتقدند كه اخلاق در اقتصاد موضوعی بیگانه و بی‏ربط است اما حتی «آدام اسمیت» كه بعنوان پدر علم اقتصاد شناخته می شود، مفهوم دست نامرئی عرضه و تقاضا را از آموزه های اخلاقی مسیحیت گرفت.
علی نژاد توسعه شهر یزد را در بستر محدودیت دانست و اضافه كرد: محدودیت های اقلیمی، توسعه ناشی از وجود امنیت نسبی و غلبه تاریخی فرهنگ محافظه كاری و همزیستی مسالمت آمیز از خاصیت های ساختاری شهر یزد است.

احیای فرهنگ دارالعباده؛ امكان یا ارتقا
مسعود حاجی زاده میمندی دانشیار دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد در این نشست به بررسی امكان احیای فرهنگ دارالعباده پرداخت.
او افزود: با فرآیند جذب یزد در روند مدرنیزاسیون و توسعه بی اندازه، امكان احیای فرهنگ سنتی یزد وجود ندارد و بیشتر از مقوله ارتقا شمرده می شود تا احیاء.
دانشیار دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه یزد همین طور پیشینه نامیده شدن یزد به دارالعباده را مربوط به زمان سلجوقیان و حاكمیت علاء الدوله بر این شهر دانست.

تغییرات فرهنگی و حوزه سلامت
احمد كلاته ساداتی استادیار دانشكده علوم اجتماعی باز در این نشست به بررسی تاثیر تغییرات فرهنگی بر حوزه سلامت پرداخت.
وی ترویج فرهنگ خود درمانی به جای بازگشت به پزشك را از اثرپذیری های تغییرات فرهنگی در یزد دانست كه در دراز مدت سبب بروز هزینه های زیادی برای شهروندان، نظام سلامت و كشور میگردد.

توسعه پایدار با میراث ماندگار
علی اكبر جعفری ندوشن عضو هیئت علمی دانشگاه یزد هم در این نشست حفظ میراث سنتی و رویكرد سنتی مواجهه با طبیعت را گامی حیاتی در امتداد توسعه پایدار شهر یزد دانست.
وی با اشاره به این كه بافت تاریخی شهر یزد سپس موافقت كمیته میراث جهانی یونسكو در لیست میراث جهانی به ثبت رسید، اظهار داشت: در نظر كارشناسان این سازمان بین المللی، یزد تجلی بهره‏وری از منابع محدود برای بقا در دل كویر شناخته شده است.
جعفری ندوشن اضافه كرد: سازواره آبی قنات، مساجد، حمام ها، بازارها، خانه های سنتی، معابد ادیان دیگر، باغ های قدیمی و به طور كلی معماری و شهرسازی این شهر نمایانگر زیستگاهی سازگار با طبیعت خشك و گرم است.
او اشاره كرد: احداث تمدن كاریزی و قنات در این سرزمین كه حفر و راه اندازی آن دهها سال بطول می انجامد و نظام حقوقی بهره برداری آن مبتنی بر نوعی مشاركت عمومی منسجم و پایدار بوده است.
به قول وی، گذشتگان ما، قنات را با قناعت سرشته اند چون بر این باور بودند كه آب را باید به اندازه كرم زمین و قدر مقدور سفره های زیر زمین برداشت. آنان با آگاهی از واقعیت ‎ های این سرزمین خشك و محدودیت ‎ های اقلیمی ‎ اش و در سازگاری و رواداری با طبیعت كم آب به كاریزكاوی حسابگرانه رسیده ‎ اند.
جعفری اظهار نمود: ولع توسعه یافتگی صنعتی مبتنی بر صنایع آلاینده و آبخواه در دهه ‎ های اخیر همچون چاه ‎ های عمیق عملا منابع طبیعی ‎ اش را به محاق برده است و این شهر پر تاریخ و سازگار كویری را در معرض شكنندگی شدید منابع آبی قرار داده كه مدنیت دیرپای آن را تهدید می‏كند.
وی بیان كرد: از این رو با عنایت به ثبت بافت تاریخی شهر و بازبینی رویكردهای توسعه ایی آن شاید بتوان گفت یزد در آستانه تجربه جدیدی متكی به صنعت گردشگری می باشد چون در واقع این صنعت است كه می تواند بدون اعمال فشار به منابع آب و خاك در این كویر سترون به خلق ثروت و زندگی مدد رساند.
جعفری ابراز امیدواری كرد كه با ثبت این میراث پربهای جهانی و تغییر رویكرد توسعه صنعتی به توسعه گردشگری، گردشگری باز همچون قنات ‎ های یزد، زمینه توسعه پایدار یزد را فراهم آورد.

پیوستگی عناصر فرهنگی ایرانی با فرهنگ عامه
صدیقه رمضانخانی محقق و پژوهشگر حوزه فرهنگ در ادامه این نشست به واكاوی نمادها و نشانه های فرهنگی خصوصاً در مراسم های مذهبی و عزاداری پرداخت.
نویسنده كتاب فرهنگ عامه یزد افزود: شهر یزد دارای پیشینه تاریخی چندهزار ساله است. خیلی از كنش های فرهنگی مردم در این شهر باز قدمتی به بلندای تاریخ این شهر دارند.
این محقق و پژوهشگر حوزه فرهنگ اضافه كرد: نخل ‎ برداری و آیین پرسه ‎ زنی از كنش های فرهنگی و مذهبی است كه ریشه در آیین میترا دارد كه در مراسم عزاداری های ما در ماه محرم همچون زنجیرزنی ها و قمه زنی ‎ ها متجلی شده است.
رمضانخانی اظهار داشت: تزئین نخل و علم ها با آیینه و فانوس، برگ درختان سرو، نارنج، كاج و غیره، نمونه های بسیار روشنی از تجلی عناصر فرهنگی میترا و ایران باستان در مراسم مذهبی است.
او بیان كرد: در فرهنگ میترا، شیر حامی و یاور خورشید بوده است و این باور از فرهنگ میترا به اندیشه شیعی انتقال یافته و امام علی (ع) را اسدالله نامیدند.
رمضانخانی همین طور تقدس رنگ سبز و جلوه مذهبی دادن به آنرا ناشی از رسوخ آموزه های زرتشتیان در اندیشه اسلامی دانست و اظهار داشت: زرتشتیان به واسطه احترامی كه برای طبیعت قائل بودند و به آبادی و عمران زمین باور داشتند برای رنگ سبز باز حرمت خاصی قائل بودند. این رنگ بعدها با ورود اسلام به ایران از حالت گذشته خود خارج و به نمادی مذهبی تبدیل شد.