فرزاد امینی در گفتگو با مهر: هیپولیت فرزند پروا است، چالشی سر راه سعادت انسان

صد كادو: كارگردان نمایش هیپولیت با اشاره به اینكه شیوه كاری اش در ادامه خصوصیت های تئاتر گروتوفسكی است، خاطرنشان كرد در طول سال ها فعالیت به زبانی خاص برای بیان مفاهیم مدنظرش رسیده است.
فرزاد امینی كارگردان نمایش «هیپولیت» كه اخیرا اجرای خویش را در تئاتر مستقل تهران شروع كرده است درباره انتخاب این اثر نمایشی به خبرنگار مهر اظهار داشت: نمایشنامه «هیپولیت» نوشته اوریپید است اما تابحال به نسبت آثاری چون «مده آ» و «الكترا» كمتر به این اثر اوریپید در دنیا توجه شده است. این نمایشنامه یك متن ویژه است از این نظر كه طرح تئوریك مفهوم شر و شرارت ذاتی انسان را مطرح می كند. وی افزود: در طول تاریخ نگاه به انسان از منظر انسان شناسی یك تغییر بنیادی كرده است. از رنسانس به این طرف فیلسوف ها درباره اینكه آیا انسان یك موجود دوست داشتنی است شك كردند در حالیكه تا پیش از رنسانس و در دوران قرون وسطی و پیش از آن برای انسان یك روحیه ملكوتی قائل بودند ولی از رنسانس به بعد تردیدی در این زمینه عنوان شد و فلاسفه به این نتیجه رسیدند كه انسان چندان قابل اعتماد نیست و مسیر تازه ای برای فكر كردن به انسان و جامعه انسان شروع شد. به صورت كلی در ترادی های یونان باستان مساله شر در ذات انسان چه در آثار سوفكل چه اِشیل و چه اوریپید دیده می گردد كه البته این مساله در آثار اوریپید بیشتر مورد توجه قرار دارد. امینی درباره مضمون نمایش توضیح داد: «هیپولیت» تراژدی مردی است كه فكر می كند مروت و جوانمردی راه سعادت انسان است اما با چنین نگاهی سرنوشتش نابودی است چون جامعه اطرافش هیچ هدفی جز برآورده كردن نیروی تخریب كنده درونشان ندارند. چون هیپولیت بر مدار اخلاق فضیلت محور عمل می كند، شرارت نابودش می كند و پاسخ فلاسفه یونان مثل اوریپید به چنین مساله ای عمل به قانون است. این كارگردان تئاتر متذكر شد: از آنجائیكه من از جهان و تفكر فلسفی وارد تئاتر شدم به سمت چنین مسایلی گرایش دارم و از همین رو «هیپولیت» را برای اجرا انتخاب كردم. از درگیری با داستان های روزمره فاصله دارم از همین رو با متون قرن بیستمی بسیار بیگانه و جدا هستم كه البته استثنایی هم مثل آثار برتولت برشت وجود دارد كه حتما روزی اثری از او را روی صحنه خواهم برد. چون من بی علاقه به سایكولوژی و روانشناسی هستم جذب متون معاصر نمی شوم. مسایل شخصی در تراژدی های یونان باستان و آثار شكسپیر وارد نمی گردد و تعابیر روانشناختی كه در سال های متاخر از چنین آثاری می گردد به اصطلاح تحلیل به رای است و در ذات این متون نگاه و تحلیل روانشناختی وجود ندارد چون اصلا در آن زمان ها علم روانشناسی وجود نداشته است. كارگردان «عشق سال های وبا» درباره توجه به مخاطب و ارتباطی كه آثارش با آنها برقرار می كند، اظهار داشت: مساله ارتباط با جامعه و مخاطب و اینكه اصلا من كی هستم و چه كار می كنم یكی از جدی ترین سوالات زندگی من بعنوان یك هنرمند بوده است و صادقانه باید بگویم هنوز پاسخ روشنی برای آن ندارم، اما هم اكنون و پس از كارهایی كه تاكنون به صحنه برده ام، احساس می كنم همان شبانی هستم كه در بیابان با زبان خودش داشت با خدا صحبت می كرد و حضرت موسی به كار او ایراد گرفت. وی خاطرنشان كرد: در این مقطع از زندگی ام احساس می كنم مثل همان شبان دارم با خدا دردل می كنم. در طول سال های فعالیتم به یك زیبایی شناسی و زبانی منحصر به فرد دست پیدا كردم و در حال گسترش آن هستم از همین رو نمایش «هیپولیت» شباهت و اشتراكاتی با نمایش «پروا» نخستین نمایشی كه به صحنه بردم و در واقع سومین كار من محسوب می شد، دارد و می توان «هیپولیت» را فرزند «پروا» نامید. امینی درباره شیوه كاری اش بیان كرد: من خودم را در ادامه شیوه تئاتری گروتوفسكی می دانم و به شكلی انگار فرزند او هستم. زمانی كه این نمایش در فستیوال بین المللی تاتر زوگرافو آتن اجرا كردم منتقدان معتقد بودند كه با دیدن این نمایش انگار روح گروتوفسكی را می بینیم اما این روح به بدن تازه ای رسیده است. البته به شیوه كاری یوجینیو باربا هم علاقه مند هستم. وی در انتها خاطرنشان كرد: شیوه كاری من مبتنی بر فیگور، اكسپرشن های بدنی، صدایی و اكسپرشن های هیجانی – عاطفی كه در دیالوگ تولید می شود، است. همینطور شیوه كاری ام هیچ نسبتی با این اصطلاح رایج كه به آن تئاتر فیزیكال می گویند، ندارد و تئاتر من كاری روحانی است نه فیزیكی. نمایش «هیپولیت» اثر اوریپید و به كارگردانی فرزاد امینی از ۳۱ تیر ساعت ۲۱ در تئاتر مستقل تهران به صحنه رفته است. در این نمایش عطیه بیات، رها سلیمانی، زهرا سوری، مونا سهراب حقیقت، بهرام عباسی فرد، عماد قرهی و نیایش نهاوندی به ایفای نقش می پردازند. در خلاصه داستان این نمایش آمده است: هیپولیت تراژدی مردی است كه خیال می كند نیكی و جوانمردی، راه سعادت است اما سرنوشتش راه به سمت دیگری می برد كه آن چیزی نیست جز یك تقدیر سیاه.