منطقه ای كه عروسك های عجیبی دارد

صد كادو: عروسك های سنتی گراش (منطقه ای در جنوب استان فارس) كه به سبك اكسپرسیونیستی و به دور از چهره واقعی انسان و حیوان ساخته می شده است در موزه عروسك و فرهنگ ایران رونمایی گردید.
به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا، عبدالعلی صلاحی- مدیر بنیاد فرهنگی دانشنامه كهن پارسیان جنوب- در مراسم رونمایی از مجموعه عروسك های محلی گراش در موزه عروسك و فرهنگ ایران كه پنج شنبه ۲۴ خردادماه برگزار شد، اظهار داشت: «گراش» فرهنگی غنی دارد و برعكس مناطق دیگر كه فرهنگ شان با روند جهانی شدن به سرعت در حال تغییر است، فرهنگ این منطقه بكرتر مانده و رویكرد به فرهنگ سنتی همچنان وجود دارد، حتی زبان آن هم حفظ شده است.
او با اشاره به اینكه این روند در صنایع دستی هم وجود دارد، ادامه داد: ما بنیادی را برای گردآوری نمونه عروسك هایی كه در این منطقه وجود دارند و در حال از بین رفتن هستند، تشكیل دادیم. حتی عروسك های این منطقه در سال ۱۳۹۶ در لیست معنوی ملی ثبت شده است. این بنیاد تلاش كرده میراث فرهنگی این منطقه را شناسایی و مكتوب كند.
صلاحی اظهار نمود: عروسك های محلی گراش برعكس عروسك های دیگر چهره هایی به دور از انسان و حیوان دارند. عروسك سازان مناطق دیگر تلاش می كنند تا چهره عروسك ها را نزدیك به واقعیت درست كنند اما این اتفاق در گراش با طرح های انتزاعی همراه است.

مدیر بنیاد فرهنگی دانشنامه كهن پارسیان جنوب اظهار داشت: عروسك های این منطقه به سه دسته عروسك های گهواره آویز، چشم زخم و اسباب بازی ها تقسیم می شوند كه همه آنها به شكل انتزاعی ساخته می شوند. ما از سال ۱۳۷۹ تا امروز آغاز به گردآوری اشیا برای موزه مردم شناسی گراش كردیم كه منجر به جمع آوری و شناسایی ۱۵ عروسك شد. ما در كنار عروسك ها، پوشاك زنانه، مردانه، بچگانه و حتی صنایع دستی را هم معرفی می نماییم و تا كنون نزدیك به ۴۰ دست دوز سنتی را شناسایی و معرفی كرده ایم.
او با اشاره به اینكه اسم عروسك ها در گویش محلی گراش «آدَمَكه» است، اضافه كرد: گهواره آویزها شامل پرنده دوسر، خروس، آدم(با دست های بالای مرد و دست های پایین زن)، پنجه (نمادی از دست)، سرو، اسب، شتر و بته است. بعضی از عروسك ها حداقل ۳۰ سال پیش به موزه مردم شناسی گراش هدیه داده شده است. قدیمی ترین عروسك این موزه مربوط به دوره اول پهلوی است كه حدود ۹۰ سال قدمت دارد.
صلاحی درباره چشم زخم های این منطقه هم توضیح داد: این چشم زخم ها عموما به رنگ سیاه و زرد است و داخل بعضی از آنها اسپند و كُندر می ریزند و برخی دیگر با نمك درست می شوند. این چشم زخم ها بالای سردر خانه های تازه ساخت نصب می شده و همچنان كاربرد دارد. اسباب بازی ها هم انواع بسیاری دارد كه «بِئنِه» و «چیچكاله» همچون آن هستند و با گهواره و پشه بند ساخته می شده است.
مدیر بنیاد فرهنگی دانشنامه كهن پارسیان جنوب درباره پوشاك منطقه گراش هم بیان كرد: پوشاك این منطقه از تنوع بالایی برخوردار بوده است كه به سه بخش زنانه، مردانه و بچگانه تقسیم می گردد. لباس عروس منطقه گراش از مخمل بوده، با آنكه هوای این منطقه گرم بوده است اما برای عروس حتما لباسی از جنس مخمل تهیه می كردند و روی آستین ها، سینه و یقه را با یراقی ویژه تزئین می كردند. این یراق ها هم عموما از هندوستان وارد ایران می شده است. برخلاف تنوع لباس بانوان، مردان گراش پوشاك ساده ای داشتند.
علی گلشن