مستندسازان خواستار شدند كاهش فیلم های بخش مسابقه ملی و حضور جدی بانوان در سینماحقیقت

صد كادو: جمعی از مستندسازان و عوامل فنی سینمای مستند ایران در دیدار با مسئولان مركز گسترش سینمای مستند و تجربی و جشنواره سینماحقیقت پیشنهادهایی درباره این جشنواره مطرح نمودند.

به گزارش صد كادو به نقل از روابط عمومی مركز گسترش سینمای مستند و تجربی، جمعی از مستندسازان و عوامل فنی سینمای مستند ایران در دیدار با مسئولان مركز گسترش سینمای مستند و تجربی و جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» به بحث و بررسی و اعلام نظر پیرامون برگزاری هرچه بهتر این رویداد سینمای مستند كشور پرداختند.
در این نشست كه با حضور سیدمحمدمهدی طباطبایی نژاد مدیرعامل، مرتضی رزاق كریمی قائم مقام و معاون مستند، شهنام صفاجو مدیر روابط عمومی، محمدرضا بهشتی مدیر مجامع و جشنواره ها، مهدی شامحمدی، مرتضی پایه شناس، حمید نجفی راد، محمد حدادی، حمیدرضا فطوره چیان، افشین عزیزی، كوروش عطائی، هانیه یوسفیان، رضوان سرمد، عطا مهراد و سیاوش جمالی برگزار شد، مباحثی چون لزوم افزودن قانون نخستین نمایش فیلم های مستند در آیین نامه جشنواره سینماحقیقت (premier)، رونمایی از فیلم ها پیش از نمایش اولیه در سالن ها (opening)، تغییر شیوه برگزاری كنفرانس های خبری و برپایی آن بعد از نمایش هر فیلم در همان سالن، محدود كردن تعداد فیلم های بخش مسابقه ملی، تمدید نشدن زمان ارسال فیلم به دبیرخانه، قرار دادن فیلم های به نمایش درآمده ی تلویزیونی در بخش جنبی، احیای جایزه مردمی (تماشاگران)، معرفی یك «تِم» در هر دوره از جشنواره، تغییر نحوه ملاقات با مهمانان خارجی در بازار فیلم، استاندارد كردن سالن ها از نظر پخش فنی صدا و تصویر، مشاركت جدی بانوان مستندساز در تركیب های انتخاب و داوری، تغییر مكانیسم انتخاب فیلم های بخش مسابقه با الگوی حلقه مشاوران و در نهایت تغییر سبك داوری به شیوه تركیبی رای پنهان و اقناعی مورد تاكید قرار گرفت.
طباطبایی نژاد در ابتدای این جلسه ضمن تشكر از حضار اظهار نمود: امیدواریم این جلسات استمرار داشته باشد تا از نظر جمعی دوستان برای ارتقای جشنواره سینماحقیقت و بهبود فعالیت خود بهره ببریم.

در ادامه مهدی شامحمدی تهیه كننده و مستندساز اظهار داشت: سینماحقیقت یكی از اتفاقات بزرگ سینمای مستند ما بوده و همواره رو به رشد است، اما علاقمندیم برای آن اتفاقات بهتری در زمینه اجرا و محتوا رخ دهد. ما می دانیم كه دبیر اختیارات كامل دارد كه جشنواره را آن طور كه صلاح می داند برگزار كند، اما به واسطه ارتباطی كه با شما و جشنواره داریم تصمیم گرفتیم در این جلسه پیشنهادهایی را مطرح نماییم.
وی ادامه داد: اولین بحث قانون نخستین نمایش فیلم در سینماحقیقت (premier) است كه سبب اعتلای بیشتر جشنواره خواهد شد. البته این توضیح را از شما شنیده ایم كه این پریمیر نداشتن آثار ملی دلایل عمده ای دارد؛ این كه بخشی از آثار مستند در تلویزیون تولید می شوند و بنا بر لزوم در كنداكتور پخش قرار می گیرند و اگر این قانون را بگذاریم، ممكن است این فرصت را از آن بخش و آن فیلمساز بگیریم اما به اعتقاد ما پریمیر داشتن برای سینماحقیقت لازم است و می توان مشكل را با بخش های جنبی حل كرد. از جانب دیگر برپایی مراسم رونمایی یا معرفی فیلم ها كه در نخستین اكران عمومی این آثار برگزار می شد هم باید احیا شود، چون سال قبل نشست های فیلم- خبر جای این مراسم را گرفته بود و كاركرد لازم را نداشت.
عطا مهراد مستندساز هم با اشاره به اهمیت تعامل فیلمساز با مخاطب تصریح كرد: باید بعد از آخر فیلم ها كه مخاطبان برای صحبت پیرامون آن اشتیاق دارند، نشستی كوتاه برگزار گردد. این فرصتی ویژه است كه تنها جشنواره ها می توانند آن را فراهم نمایند و ما در سینماحقیقت این فرصت را از دست می دهیم. ممكن است موضوع، كمبود سالن ها و زیاد بودن فیلم ها باشد كه پیشنهاد ما كاهش تعداد فیلم ها بخصوص در بخش مسابقه ملی است.
وی تصریح كرد: جشنواره هایی دیگری در حال برگزاری هستند كه نقش تولید فضایی برای دیده شدن آثار مستند را ایفا می كنند و به نظر می رسد جشنواره سینماحقیقت باید مكانی برای رقابت جدی آثار مستند باشد. كاهش تعداد فیلم ها، هم سبب رقابت جدی تر مستندها خواهد شد و هم سانس های بیشتری برای تكرار نمایش فیلم ها بوجود می آورد و فضا هم برای برگزاری مراسم معرفی و نشست های پرسش و پاسخ فراهم خواهد شد.
شهنام صفاجو در توضیح پیرامون نشست های خبری سینماحقیقت اظهار داشت: در تمام فستیوال های جهان برگزاری چنین جلساتی صرفاً كاركرد رسانه ای دارند و موضوع، رویارویی فیلمساز با مخاطبان نیست. این جلسات با قلم خبرنگاران در رسانه ها منعكس می گردد تا عموم مردم در جریان برپایی جشنواره و مبحث فیلم ها قرار بگیرند.
در ادامه جلسه مرتضی پایه شناس مستندساز و تدوینگر هم ضمن ارائه این پیشنهاد كه تمامی فیلم های بخش مسابقه ملی در سالن شماره یك سانسی داشته باشند، اظهار داشت: اگر تعداد فیلم ها كاهش پیدا كند، همه فیلم ها امكان یك اكران را در سالن اصلی خواهند داشت. با این شرایط امكان اهدای جایزه مردمی هم فراهم خواهد شد كه این جایزه برای فیلمسازان بسیار اهمیت دارد.
طباطبایی نژاد با اشاره به این كه در جشنواره ای چون فجر، هر فیلم ۳۵ نمایش دارد و سانس های مختلفی را در ساعات و سالن های متفاوت تجربه می كند، تصریح كرد: تحت این شرایط می توان گفت تا حد زیادی عدالت رعایت شده است، اما در سینماحقیقت برای هر فیلم دو نمایش داریم و باید به چاره ای بیاندیشیم تا سانس ها به شرایط برابر نزدیك شوند تا امكان طراحی و اهدای جایزه مردمی فراهم آید.
وی اضافه كرد: سال قبل فیلم ها را در دو بخش كوتاه (تا ۴۵ دقیقه) و بلند (بیش از ۴۵ دقیقه) انتخاب و داوری كردیم و امسال تصمیم داریم به سبك خیلی از جشنواره های مستند معتبر دنیا همچون «ایدفا» عمل نماییم كه فیلم ها را در سه بخش كوتاه (تا ۴۰ دقیقه)، نیمه بلند (۴۰ تا ۷۰ دقیقه) و بلند (بیش از ۷۰ دقیقه) انتخاب و داوری می كنند.
پایه شناس با بیان این كه با كاهش تعداد فیلم ها می توان به نتایج مثبتی رسید، ادامه داد: با این انتخاب كیفی، شأن حضور فیلم ها در جشنواره سینماحقیقت افزایش خواهد یافت و ما می توانیم به حضور فیلم مان در بخش مسابقه این جشنواره افتخار نماییم. از جانب دیگر با افزایش كیفیت فیلم های بخش مسابقه، مخاطبان راضی تر بوده و كیفیت داوری ها هم بالاتر خواهد رفت.
او ادامه داد: یكی دیگر از پیشنهادات ما در نظر گرفتن یك «تِم» برای هر دوره از جشنواره است كه برپایه همین موضوع، ورك شاپ ها و دیگر بخش ها برنامه ریزی خواهند شد. بعنوان مثال مبحث یك دوره فیلمبرداری باشد و كارگاه های تخصصی در حوزه فیلمبرداری برگزار گردد. حتی می توان جایزه ویژه و بزرگداشت ها را برپایه این مورد طراحی نماییم.
این مستندساز تصریح كرد: خواهش اصلی ما این است كه زمان شركت در جشنواره را تمدید نكنید تا بتوانید فرصت بیشتری برای انتخاب فیلم ها و باقی موارد داشته باشید.
رضوان سرمد مستندساز هم در ادامه درخواست ها برای كاهش تعداد فیلم ها اظهار داشت: به نظر بیش از بخش مستند بلند، در بخش فیلم های كوتاه و نیمه بلند نیاز به كاهش تعداد آثار راه یافته به جشنواره داریم. این دو بخش كمتر می توانند نظر مخاطبان را جلب كنند؛ ضمن اینكه این آثار در جشنواره های دیگر مثل فیلم كوتاه تهران هم نمایش داده می شوند و به میزان كافی دیده شده اند.
نبود جایزه تماشاگران در این جشنواره یك نقطه ضعف است و باید ساز و كاری برای آن اندیشیدسیاوش جمالی مستندساز هم با بیان این پرسش كه در دهه گذشته چند فیلم مستند خوب داشته ایم، اظهار داشت: در سال های اخیر ضعفی در بیشتر فیلم ها وجود دارد و كیفیت مستندها چندان بالا نیست. حال برای بسترسازی و بالا بردن كیفیت فیلم ها چه كارهایی می توان انجام داد؟ من بعنوان فیلمساز نیاز به استفاده از خرد جمعی دارم. فیلمسازی یك امر جمعی است و پیشنهاد من برگزاری كارگاه های تخصصی برای هر پروژه است. بعنوان مثال مردادماه پنج فیلم را كه امكان دارد به جشنواره سینماحقیقت برسند انتخاب كنید تا با نظارت بزرگانی در عرصه تدوین و… این پروژه ها تكمیل شود. به هر حال حضور مشورتی اساتید، ایرادهای اساسی را از فیلم دور می كند و باید چنین كارگاه هایی نه در زمان جشنواره كه در طول سال برگزار شوند.
كوروش عطائی مستندساز هم با اشاره به پرمخاطب بودن جشنواره سینماحقیقت خاطرنشان كرد: نبود جایزه تماشاگران در این جشنواره یك نقطه ضعف است و باید ساز و كاری برای آن اندیشید.

او تصریح كرد: در بخش بازار فیلم جشنواره بخصوص در سال قبل هم مشكلی وجود داشت كه لازم می دانم به آن اشاره كنم. ببینید! مهمانان خوبی به جشنواره دعوت می شوند و طبعاً هزینه زیادی هم می شود، اما در برنامه ریزی فرصت دیدار فیلمساز با آن میهمان معتبر خارجی فراهم نمی گردد. دو دوره قبل تر در محل بازار فیلم جشنواره چند پروژه انتخاب گردید و فیلمسازها امكان توضیح و ارائه پروژه خویش را یافتند؛ همان گونه كه در جشنواره زاگرب داكس به این شكل است كه شما پروژه خویش را می فرستید و یك هفته برای شما كارگاهی برگزار می گردد كه چطور این پروژه را با ذكر نكات مثبتی كه دارد، به حاضران در بازار عرضه دهید. بعد یك روز برای شما تعیین می گردد و با حضور میهمانان، طی ده دقیقه پروژه ی خویش را تبلیغ می كنید و شب همان روز مسئولان جشنواره برای افرادی كه علاقه مند به مكالمه بیشتر پیرامون فیلم هستند، قرار ملاقات هایی با شما تنظیم می كنند و بدین سان پروژه در پروسه تولید قرار می گیرد.
در ادامه طباطبایی نژاد خطاب به كوروش عطائی و دیگر حضار اعلام نمود كه در آینده جلسه ویژه ای با مبحث بازار فیلم سینماحقیقت، با حضور مدیر بین الملل مركز و سایر فیلمسازان صاحب نظر در این حوزه برگزار خواهیم كرد.
محمد حدادی فیلمبردار هم در این نشست پیشنهاد داد امكانی فراهم گردد تا افرادی كه مخاطب جدی جشنواره یا فیلمساز هستند، بتوانند از قبل سانس هایی را رزرو كنند. او اظهار داشت: این روش در جشنواره های دیگری چون جشنواره جهانی فجر اجرا شده و به نظر می رسد شرایط این كار به لحاظ تشكیلاتی فراهم گشته است.
انتخاب فیلم ها توسط حلقه مشاوران دبیر جشنواره كه لزوماً فیلمساز هم نیستند، از دیگر پیشنهادهای حدادی بود كه با تایید اغلب حضار جلسه همراه شد اما طباطبایی نژاد توضیح داد كه چون مركز گسترش در مقام برگزاركننده جشنواره، تولیدكننده فیلم هم است این نحوه انتخاب، فیلم های منتخب بخش مسابقه ملی را با چالش مواجه خواهد كرد؛ هرچند كه در بخش جایزه شهید آوینی به همین نحو عمل می گردد.
در ادامه رضوان سرمد این پرسش را مطرح نمود كه چرا در یك جشنواره بین المللی، بعضی از فیلم های بخش مسابقه ملی بدون زیرنویس انگلیسی پخش می شوند. طباطبایی نژاد در پاسخ اظهار داشت: یكی از دلایلی كه اجبار زیرنویس را برداشتیم، فیلم هایی بودند كه زبانی به جز فارسی داشتند و زیرنویس فارسی به همراه انگلیسی، نیمی از كادر تصویر را می گرفت. البته سال قبل بیش از نیمی از فیلم ها زیرنویس داشتند و شرط پذیرش در بخش مسابقه بین الملل هم برخورداری از زیرنویس بود اما حق با شماست، جشنواره ای كه ادعای بین المللی دارد باید این اجبار را داشته باشد. مسلماً برای دوازدهمین دوره سینماحقیقت این اجبار را برای همه فیلم های بخش مسابقه ملی خواهیم داشت.
حمیدرضا فطوره چیان متخصص تصحیح نور و رنگ هم تصریح كرد: من همواره بیشترین تعداد فیلم را در جشنواره سینماحقیقت داشته ام و حتی در روز جشنواره هم خروجی فیلم تحویل داده ام. به نظر من اگر امكان تمدید ثبت نام فیلم ها وجود نداشته باشد و زمانی برای تحویل خروجی نهایی آثار مشخص شود، اتفاق خوبی رخ خواهد داد و سال های بعد فیلمسازان منظم تر خواهند شد.
طباطبایی نژاد با بیان این كه به هر حال برخی فیلم های خوب وجود دارند كه ما دوست داریم به جشنواره برسند و این تمدید كردن ها بیشتر به علت رسیدن این فیلم ها به جشنواره است، تصریح كرد: باید این مورد را بررسی نماییم، چون كه برخی فیلمسازان صبر می كنند و بعد از تمدید مهلت ثبت نام فیلم خویش را به جشنواره می رسانند. شاید در فراخوان این مورد را اعلام نماییم كه این مهلت قابل تمدید نیست.
حمید نجفی راد تدوینگر هم كه در این جلسه حضور داشت، با اشاره به شرایط نابسامان تدوین در سینمای مستند اظهار نمود: من كه سال ها تدوینگر مستند بودم، این حرفه را كنار گذاشتم و كمتر تدوین مستند انجام می دهم چون شرایط مانند گذشته نیست. به نظر من صنف تدوین در حال از بین رفتن است و برپایی ورك شاپ های گاه به گاه تدوین هم تاثیر چندانی ندارند بنابراین معتقدم مركز گسترش باید فكری اساسی در این باره انجام دهد.
هانیه یوسفیان مستندساز هم با تاكید بر اهمیت مشاركت زنان مستندساز در هیات های انتخاب و داوری اظهار داشت: در چند سال اخیر در هیات انتخاب خانمی حضور نداشته و در هیات داوری گاه از خانم هایی دعوت شده كه دغدغه مستند نداشته اند و در حوزه داستانی فعال بوده اند این در شرایطی است كه برپایه آمارها همه ساله تعداد بالایی از زنان در جشنواره سینماحقیقت شركت می كنند و شایستگی حضور در این گروه های انتخاب و داوری را دارند.
مرتضی رزاق كریمی در پاسخ توضیح داد: ما معمولاً هر سال نماینده ای از خانم ها در هیات های انتخاب و داوری داریم. سال قبل علاوه بر مستانه مهاجر كه یكی از تدوینگران فعال در حوزه مستند است و در دوره اولین سینماحقیقت هم تندیس تدوین دریافت كرده، كتایون شهابی در بخش داوری بین الملل حضور داشت. ضمن اینكه همواره این كوشش برای حضور خانم ها وجود داشته است، اما همانطور كه گفتید همه ساله بیشتر بانوان فیلمساز در جشنواره فیلم دارند یا یكی از عوامل فیلم ها هستند و بنابراین امكان استفاده از آن ها در تركیب هیات های انتخاب یا داوری فراهم نمی گردد.
افشین عزیزی آهنگساز هم با بیان این كه جشنواره باید فروش بلیت داشته باشد، اظهار داشت: وقتی جشنواره ای جایزه ای برای موسیقی اختصاص می دهند، نباید فیلمی با موسیقی انتخابی كاندید بهترین فیلم شود. اگر این اجبار وجود داشته باشد كه مستندساز برای كار خود از آهنگساز استفاده نماید یا حداقل با كسب اجازه از صاحب اثر، از موسیقی انتخابی ایرانی استفاده نماید، اوضاع موسیقی در حوزه مستند بهبود خواهد یافت.
مدیرعامل مركز گسترش با بیان این كه مطرح كردن اجبار ساخت موسیقی برای آثار مستند به منظور شركت در سینماحقیقت و كسب جایزه كمی زود است، خاطرنشان كرد كه این مورد را می توان ۴ یا ۵ سال آینده عملی كرد.
او خاطرنشان كرد كه پیشنهاد انتخاب «بهترین فیلم» جشنواره به شرط استفاده از موسیقی اورژینال قابل بحث و تاكید در مقررات جشنواره است.
در آخر این جلسه، مهدی شامحمدی پیشنهادهایی درباره داوری جشنواره با حضور متخصصانی از حوزه های مختلف نظیر تدوین، فیلمبرداری و موسیقی مطرح كرد؛ به روشی كه انتخاب نامزدها به روش نمره دهی اما مخفی بوده و امكان تغییر نمره داده شده بعد از جلسه مشورتی با دیگر داوران وجود داشته باشد. برای انتخاب نهایی فیلم ها از جمع نامزدهای اعلامی هم روش اقناعی مورد تاكید قرار گرفت.